Zapomniani Polacy #02 Stefan Bryła - wielki inżynier konstrukcji spawanych

Witam Was. Wpadłam na pomysł napisania serii artykułów o wielkich inżynierach, naukowcach, wynalazcach, ale przede wszystkim Polakach mniej, bardziej lub wcale nieznanych, którzy zasługują na to abyśmy poznali ich historię.

Pozwoliłam sobie Stefanowi Bryle nadać nr 2, ponieważ (choć nie napisałam tego w tytule) jako pierwszy artykuł tej serii zaliczam mój niedawny wpis o Ignacym Mościckim, poczytać możecie o nim Tu

Stefan Bryła był politykiem i posłem na sejm II RP, ale przede wszystkim był wielkim inżynierem budowlanym i pionierem konstrukcji spawanych.
Ukończył Wydział Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W 1909 obronił doktorat, a już rok później uzyskał habilitację. Dalszą naukę kontynuował w Paryżu, Londynie, Kanadzie i w Stanach Zjednoczonych. W roku 1928 opracował pierwszy na świecie sposób spawania konstrukcji stalowych, a niedługo później stał się autorem pierwszego na świecie stalowego mostu spawanego elektrycznie, który znajduje się w Maurzycach.

Pomimo, że rozpiętość mostu sięgała raptem 27m, to wzbudził on zainteresowanie inżynierów z całej Europy i świata. Nic w tym dziwnego – wykorzystanie spawania zamiast nitowania zredukowało zużycie stali o 20%. Most był lżejszy i prostszy w budowie. Dziś jest udostępniony do zwiedzania jako zabytek. Ciekawostką jest, że ta konstrukcja znalazła się na jednym z czterech znaczków pocztowych, wydanych przez Pocztę Polską w emisji „Mosty w Polsce”.

Pierwszy na świecie stalowy most spawany elektrycznie
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Źródło: wikimedia.org

Mosty mostami, ale pewnie nie jeden z Was kojarzy warszawski Prudential – tak, autorem konstrukcji tego gmachu był także Stefan Bryła. W latach 30. ten 16-piętrowy gmach był najwyższym budynkiem w Polsce i drugim w Europie.

Źródło: vignette.wikia.nocookie.net

gmach prudentialu trafiony przez 2-tonowe pociski z moździerza w 1944 roku
Źródło: 8.s.dziennik.pl

Ale to nie wszystko…
Stefan Bryła w czasie II wojny światowej pełnił funkcję dziekana na tajnym wydziale architektury Politechniki Warszawskiej. Opracował instrukcję dla Armii Krajowej „Jak niszczyć stalowe mosty”. Niestety, za tajne nauczanie wraz ze swoją rodziną został skazany przez Niemców na śmierć i rozstrzelany w publicznej egzekucji 3 grudnia 1943 roku.

Ten wielki człowiek był również autorem innych konstrukcji, takich jak Muzeum Narodowe w Warszawie.

Źródło: @grzechotnik

Jest również autorem Domu bez kantów. Z budynkiem tym związana jest anegdotka głosząca, że sam Piłsudski zażądał od architekta aby budował „bez kantów”. Traktując rozkaz dosłownie Przybylski zaprojektował obiekt, tak aby spełnić oczekiwania marszałka:

Dom bez kantów
Źródło: www.jpilsudski.org

Bibliografia:
[1] http://www.mostypolskie.pl/stefan-bryla,359,.html
[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Bry%C5%82a
[3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Bez_Kant%C3%B3w