Hiç Dijital Mirasınızı Düşündünüz mü?

Pek hoş bir konu olmasa da zamansız şekilde kaybettiğim arkadaşlarımdan veya tanıdığım insanlardan gördüğüm kadarıyla günümüzde çok önemli bir konuda üstünde hiç düşünmediğimiz için bazı boşluklar bulunuyor. Bu durum beni, benden sonra ne olacak diye düşünmeye itti dersem yalan olmaz. Hepimiz geleceğe dönük planlar yapıyor, bir gün bu planları hayata geçirebilmek için çalışıyoruz. Başarabildiklerimiz de bizden sonra ailemize miras kalacak ve ailemiz de bu mirası alarak hayatlarına devam edecekler. Peki ama içinde yaşadığımız internet çağında dijital mirasımıza ne olacağını hiç düşündük mü? Sahip olduğumuz bloglar, binlerce web sitesi üyeliği, sosyal medya hesapları, bulut hizmetleri ve belki de satın almış olduğumuz dijital içerikler. Tüm bunlara bizden sonra ne olacak? Bundan 20 sene önce olsaydı bu soru bu kadar karmaşık olmazdı. Satın aldığımız film ve müzik gibi içerikler muhtemelen evimizde bir dolapta duruyor olurdu ve ailemiz bunlara kolayca ulaşabilirdi. Peki ya şimdi?

Konu dijital miras olunca hatırlanması gereken bazı maddeler var;

• Satın almış olduğunuz domain isimleri ve bulut hizmetleri
• Bloglar ve e-posta hesaplarımız
• Sosyal medya hesaplarımız
• Lisansını aldığımız programlar ve diğer yazılımlar
• iTunes Store gibi mağazalardan aldığımız kitaplar, müzikler, uygulamalar ve filmler
• Hepsiburada ve Amazon gibi e-ticaret sitelerinin hesapları
• Bitcoin gibi dijital paralarla ilgili hesaplarınız

Aslında yukarıda yazdığım bazı maddeleri dijital miras konusunu düşünürken çok da dikkate almaya gerek yok. Örnek olarak e-ticaret sitelerindeki hesaplar siz yaşadığınız sürece size aitler. Ancak sizden sonra bu hesaplara ne olacağı sitelerin yöneticilerinin kararlarına kalmış. Kapatılabilirler veya açık bırakılabilirler. Bunun sizin için de bir sakıncası olmayacaktır. Ancak sosyal medya hesaplarınızda sizden sonra hala bir şeyler paylaşılabilir veya insanlar yorumlar yapabilir. Açıkçası ben hala hayattaymışım gibi sosyal medya hesaplarımda bir şeyler paylaşılmasını istemem. Üstelik ailem de bundan rahatsız olabilir. Facebook'un bu konudaki politikası ölen kişinin hesabının anıt hesap olarak sınıflandırılması yönünde. Hesaba hala insanlar girip taziyelerini iletebiliyorlar ancak başka bir işlem yapılamıyor. Diğer sosyal medya sitelerinde ise genellikle hesapların kapatılması veya silinmesi durumu söz konusu oluyor. Ancak elbette sizin artık hayatta olmadığınızı bir şekilde öğrenmeleri gerekiyor. Bu sitelere kim haber verecek? Daha da önemlisi hangi sitelere haber verilmesi gerektiğini kim nasıl bilecek?

E-posta hesaplarımız için de benzer bir durum geçerli. Genellikle e-posta hizmeti sağlayan şirketler bu hesapları kapatıyorlar. Ancak bu hesaplarda ya çok önemli bir e-postam varsa ve ailemin bu hesaba ulaşması gerekirse? İşte bu durumda işler iyice karmaşıklaşıyor. Bir şekilde e-posta hizmetini veren şirket ile irtibata geçip durumun ailem tarafından anlatılması ve şirketi ikna edip hesabımın onlara teslim edilmesini sağlamaları gerekiyor. Bu durum da şirket politikalarından dolayı ne yazık ki her zaman mümkün olmayabiliyor. Peki ama ne olacak?

Domain isimleri, satın alınan dijital içerikler ve dijital lisanslar ise bambaşka bir konu. Bir domain ismi satın aldıysanız bu domain isminin düzenli ödemelerini yapıyorsunuzdur ve bu domaini bir amaç için satın almışsınızdır. Sizden sonra bu domaine ne olacak? Aileniz bu domain isminin yönetimine nasıl ulaşacak ve gerekirse başka bir hesaba aktarımını yapacak? Ya dijital lisanslarınız ve dijital içerikleriniz ne olacak? Mesela iTunes Store üzerinden 10.000.- TL'lik film, müzik, uygulama ve kitap satın aldınız. Aileniz sizden sonra bunlara nasıl erişecek? Apple'ın kullanıcı şifrelerini vermeme konusunda ne kadar katı olduğunu duymayan zaten yoktur. Bunun en büyük nedeni de elbette ki şifreleri göremiyor olmaları. Diğer yandan satın aldığınız programlar ve diğer yazılımlar ne olacak? Bunlara erişim nasıl sağlanacak?

Bugünlerde hayatlarımızı bulut sistemleri üzerinde yaşıyoruz. Neredeyse çektiğimiz her fotoğraftan, kaydettiğimiz videoya hatta oluşturduğumuz dokümanlara kadar her şey bulutta özel hesaplarımızda saklanıyor. Eskiden olsa fotoğraf albümlerimizi dolaba kaldırıp miras bırakabilirdik. Bugünse bu içerikler sadece sizin erişebileceğiniz şekilde korunuyorlar ve sizden sonra birilerinin bu içeriklere erişmesi de pek mümkün değil. Sizden sonra bu içeriklerinize ne olacak? Eğer birileri bu hesaplara müdahale etmezse muhtemelen bir süre sonra silinecekler. Aileniz bu hesaplara silinmeden önce nasıl ulaşacak ve onları alabilecek?

Dijital para konusu ile hayatımıza son 10 yıl içinde girmiş bambaşka bir konu. Banka kasaları gibi nerede olduğu belli yerlerde durmadıkları için onlara ulaşabilmek sizden sonra pek mümkün olmayacaktır. Böyle bir durumda aileniz bu maddi değeri olan mirası nasıl alacak?

Dijital miras konusu aslında üstünde biraz düşünmeyle insanın başını ağrıtmaya yetiyor. Şahsen ben böyle bir durumda özellikle bulutta tuttuğum fotoğraf, video ve belgelerime, dijital içeriklerime, satın aldığım lisanslara ve sosyal medya hesaplarıma ailemin ulaşabilmesini isterim. Belki de böyle bir durumda kalınması durumunda yapılabilecek en mantıklı şey bu hesaplara sizden sonra ulaşılabilmesi için ailenize belli talimatlar yazmanız ve neler yapmaları gerektiğini belirtmeniz olacaktır. Şifrelerinizi bir kağıda yazıp bu kağıdı da kasa gibi güvenli bir yerde saklamayı da tercih edebilirsiniz. Yapılabilecek şeyler çok olsa da, bu konuyu düşünmek için hiçbir zaman erken değil diye düşünüyorum uzunca bir süredir. Ya siz hiç düşündünüz mü?

----------

Image Resources

Pixabay.com - CC0 Creative Commons