Edward Norton Lorenz isimli matematikçi ve meteoroloğun 1972'de ortaya attığı kaos teorisinin ürünüdür. Teoriye katkısı bulunan çok isim olsa da çıkış noktası olarak Edward Lorenz'in çalışmaları gösterilmiştir. Teori kabaca "bir kelebeğin kanat çırpmasıyla ortaya çıkan etki, dünyanın yarısını yutacak bir kasırgaya sebep olabilir" şeklinde belirtilir. Bu yüzden benzer bir etkiye "Kelebek Etkisi" denmektedir.

---

Nasıl Ortaya Çıktı?

Edward Lorenz, 1963 yılında M.I.T'de hava durumu ile ilgili çalışmalarını bir bilgisayar programı yardımı ile sürdürüyordu. Deneme aşamasında olan programa girdiği ilk veriler virgülden sonra altı hane barındırıyordu. Hatta tam olarak 0,506127. Sayının çok küçük olması sebebiyle yeni veri girişini 0.506 şeklinde yuvarlayarak yapan Lorenz, zamanla bilgisayar hesaplamalarının çok farklı boyutlara geldiğini görmüştür. Bu sonuçtan hareketle Lorenz aradaki farkın bir martının kanat çırpmasının hava durumuna etkisi kadar az olduğu örneği üzerinde durmuştur. Fakat bilgisayara göre martı zaman içerisinde sonuçları çok ciddi etkilemektedir.

Nedendir bilinmez örneklerini zamanla martı yerine kelebeğe çevirmiştir.

Ayrıca yaptığı simülasyonlarda ortaya çıkan şekil bir kelebeği andırmaktadır.

_{renklendirilmiş ve açısı değiştirilmiştir}

Ne kadar Etkileniyoruz?

Yazının bu kısmında kendi fikirlerime yer vereceğim. Çünkü teori, matematik alanında olduğu kadar sosyal hayatta da yaygınlaşmıştır.

---

Hepimiz bulunduğumuz noktaya milyonlarca hatta belki milyarlarca tesadüf sonucu geliyoruz. Bir çok noktada seçim yapsak da bu kadar fazla değişken zaten bir insan tarafından kontrol edilebilir bir şey değildir. Şu an bu postu okuyor olmanızın açıklamasını yazmaya kalksak;

• Steemit ile tanışma hikayeniz
• Sizi tanıştıran insanla tanışma hikayeniz
• O insanın sizinle tanışması için oraya gelme hikayesi
• Steemit'in kurulma hikayesi diye uzar gider. Hatta bunlar en çok göze batan hikayelerdir. Sizin bu satırları okumanızı sağlayan şey Londra'da bir çocuğun annesinden dondurma istemesi bile olabilir.

Başka bir örnekle pekiştirmek gerekirse, Craig Steven Wright küçüklüğünde yaşadığı bir ölüm tehlikesinden kurtulamamış olsa muhtemelen ben burada yazmıyor olurdum. Dolayısıyla siz de okumuyor olacaktınız. Bu yazı sizi bir yere sürüklemese bile okurken kaybettiğiniz zamanla başka bir şey kaçırmış da olabilirsiniz. Tüm bu varsayımları, ismini dahi bilmediğimiz bir adamın frene erken basması sayesinde Avustralyalı bir çocuğun hayatının kurtulmasına ve Bitcoin'i bulmasına bağlayalım mı?

Peki bu tesadüflerden geçmişe dönüp bir tanesini değiştirirsek neler olur?

Kendi adıma düşünürken hayatını değiştirdiğim insanları, onlarla tanışma şeklimi hatta beni fiziksel olarak oraya getiren noktaları düşünmeye çalıştım. Hikaye ile sizi sıkmak istemiyorum ama kendi yaşamım için düşünürken kabaca vardığım sonuç şuydu;

Ortaokulda annemin bana olağan dışı şekilde kurduğu bir cümle o zamanlar Antalya'da yaşayan bir insan ile Adana'da yaşayan başka birinin hayatlarını beş yıllığına kesiştirecekti. İkisinin de kim olduğu hakkında hiçbir fikrim yoktu ve yıllar sonra bu düşüncemi onlara anlattığım zaman annemi ziyarete gelip bir hediye getirmişlerdi.

Şimdi de annemin o cümleyi kurmadığını varsayalım. Bu iki insan hayatının herhangi bir yerinde muhtemelen karşılaşmazdı. Fakat o kadar çok değişken var ki, bunu "kesinlik" ile iddia etmemiz fazla cesurca olur. Yaşayacakları hayatları kestirmek o kadar güç ve zor ki... Yani hayatlarımızdan bulduğumuz hikayelerimizin gücüne göre değişikliklerin büyüklüğünü ve olma olasılıklarını düşünebiliriz. Fakat hakim olduğumuz bilgiler farklı senaryoları netlik ile ortaya koymamıza yetmeyecektir. Farkında olmadan sevdiklerimize zarar veriyor ve yaşayabilecekleri muhteşem bir hayatı ellerinden alıyor bile olabiliriz. Kim bilir belki de tanıdığım en saf insan olan annem, binlerce yıl sonra Dünya'nın yok olmasına sebebiyet verir.

_{Ne kadar etkileyebildiğimizi asla bilemeyeceğiz}

Küçük ayrıntılar hayatımızı hatta alakasız insanların hayatını etkilemeye devam ediyor. Bize de "kelebek etkisinin esintisinde savrulmak" kalıyor.

Yazar: @doctorbishop