Usta Denizci Piri Reis’in Ardından

Osmanlı Devleti’nin yetiştirdiği dünyaca ünlü bir denizci olan Piri Reis’in 1465-1470 arasında doğduğu bilinmektedir. O dönemde Türk denizciliğinin en gelişmiş olduğu yerlerden biri olan Gelibolu’da doğmuştur. Babası Hacı Mehmet’tir. Amcası Kemal Reis, o dönemin ünlü Akdeniz amirallerinden biridir.

Çocukluk çağında Gelibolu’da zaten denizle iç içe bir hayat yaşayan Piri Reis, sonrasında amcasının gemilerinde denizciliğe ilk adımı atmıştır. Amcasının gemisinde 14 yıl süreyle gemiciliğin her türlü detayını öğrenmiştir. Amcasıyla birlikte, o dönemlerde gemiciliğin gelenekselleşmiş denebilecek korsanlık faaliyetlerinde bile bulunmuştur. Bu dönemde öğrendiklerini “Kitab-ı Bahriye” adlı eseriyle insanlığın hizmetine sunmuştur.

Dönemin padişahı II. Beyazıt tarafından kara ve deniz gücünü kuvvetlendirmek için korsanlık yapan Türk gemileri devlet yönetimi altında toplanmıştır. Kemal Reis ekibiyle birlikte devletin emrine katılmış oldu. Böylece Piri Reis’ in 1499-1502 yılları arasında meydana gelen deniz savaşlarında ünü iyice duyulmuş oldu. Amcasını kaybeden Piri Reis, olaydan çok etkilenmiş, denizciliğe ara vermiş ve Gelibolu’ ya dönmüştür. Piri Reis’in ilk “Dünya Haritası”nı bu dönemde hazırladığı bilinmektedir.

Piri Reis; Yavuz Sultan Selim döneminde Mısır’ın fethinde,
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Rodos’ un fethinde görev almıştır.

Sonraki yıllarda Hint Beylerbeyliği (Kızıl Deniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi Amiralliği) ve daha birçok önemli denizcilik görevlerinde bulunmuştur.

Buraya kadar özet halinde ifade ettiklerimiz Piri Reis adına güzel gelişmeler. Ancak dönüm noktası olan bir olay var ki; o da1552 yılındaki Mısır Seferi…

Piri Reis’in ikinci kez çıktığı bir seferdir Mısır Seferi… Mısır Seferi’nin son durağı Basra’dır. Piri Reis’in, gemilerin onarım ve bakım işleri ve askerlerin dinlenmesi için donanmayı Basra’ da bıraktığı ve ganimet yüklü gemilerle Mısır’a geldiği bilinmektedir.

Basra Beylerbeyi Kubat Paşa ile Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa’nın tutumları nedeniyle; Piri Reis bu davranışından dolayı hapsedilmiş, Kanuni Sultan Süleyman’a şikâyet edilmiş ve sonuçta hizmette kusur ile suçlanmıştır. Piri Reis, 80 yaşını aştığı bir dönemde 1554 yılında idam edilmiştir.

Piri Reis, denizcilik alanında döneminin en önemli bilim adamları arasında sayılmaktadır. Ana dilinden başka Rumca, İtalyanca, İspanyolca hatta Portekizce bilen bir denizci olarak dünya haritasını hazırlarken, bu dillerdeki eserlerden yararlandığını ifade etmiştir.

Piri Reis’in son davranışına binaen idam edildiğini görmekteyiz. Artıları eksileri tartışılabilir. Ancak detaylara bakınca sanki Basra ve Mısır Beylerbeyi’nin olayda dahlinin olduğu da görülmektedir. Şartlar ne olursa olsun ömrünün 80 yılını devlete hizmette geçirmiş birinin idam edilmiş olması yüreğimde müthiş bir sızı bıraktı… Varsa yapılan hataların başka türlü telafilerinin olması gerekir miydi diye bir soru zihnimde oluşmuyor da değil doğrusu...

Kaynak