A´dan Z´ye BITCOIN (Bolum 1)

Yillar once sadece merak ile baslayan ve ilgimi cekip bir hobiye donusen Bitcoin, bugun hayatimin en buyuk parcasi haline geldi. Bitcoin´in dunya ekonomik sistemine getirdigi yenilik tabiki Tukiye´deki kullanicilarin da dikkatini cekmeye basladi. Gordugum kadariyla, Bitcoin sistemini tam anlami ile kavrayabilmis cok az Turk kullanici bulunuyor bu nedenlede internette ciddi bir Turkce kaynak sikintisi var. Bu eksikligi gidermek icin bir yazi dizisine baslamaya karar verdim.

Bitcoin nedir? Blockchain(bazi Turkce yazilarda Blokzinciri olarak cevriliyor) nedir? Ethereum nedir? Altcoin ve ICO nedir? Daha once Bitcoin ile ilgili bir arastirma yaptiysaniz, eminim bir cogunuz yukaridakiler gibi yuzlerce terim arasinda bogulmusunuzdur. Merak etmeyin. En basindan baslayarak sistemin butun yonlerini ele alacagim. Iste A´dan Z´ye Bitcoin.

Bitcoin genelde bir "sanal para birimi" olarak tanimlaniyor. Bu tanim icin yanlis diyemeyiz ama kesinlikle eksiktir. Yukarida gordugunuz ve uzerinde Bitcoin sembolu olan bozuk paralar gibi Bitcoin bulunmamaktadir, bunlar sadece sus, tanitim ve hatira amacli urunlerdir. Cunku Bitcoin sadece sanal ortamda sahip olabildiginiz bir varliktir. Bugun Bitcoin icin sadece sanal para birimi demek, ilk yillarinda internet icin sadece elektronik posta diyenlerle ayni hataya dusmek gibidir. Bitcoin su anda yeni dogmus bir bebek, fakat ileride, getirdigi teknoloji ile sanal para birimi olmasinin disinda bircok alanda hayatimizda yerini alacaktir. Cunku onu asil mukemmel kilan sey blockchain sistemidir. Bitcoin ilk sanal para birimi denemesi bile sayilmaz. Fakat Bitcoin, Blockchain sistemi ile inanilmaz mukemmelikte ve bugunun teknolojisi ile kusursuz bir yenilik getirmistir. Oyle ki, bundan yuz yil sonraki ekonomi kitaplarinda Bitcoin´den oncesi ve sonrasi olarak bolumler olacagindan eminim. Bunlari en basta belirtmenin cok onemli oldugunu dusunuyorum cunku bu cok sik gordugum ve surekli tekrarlanan bir hata. Bitcoin´e tamamen yeni oldugunuzu kabul ediyorum ve kafanizi iki farkli terim ile karistirmak istemiyorum. Simdilik Blockchain sistemi kavramini bir kenara birakalim ve gelin Bitcoin´in en meshur ve muhtemelen sizin en cok ilgilendiginiz sanal para yonunu inceleyelim.

Bitcoin herhangi bir merkeze, devlete veya ozel kuruma bagimli olmayan bir para birimidir. Sahibi veya kontrol edeni yoktur ve onu asil guclu kilan da budur. Bugun kullandigimiz banka sistemlerinde, paramiz bankada durur ve banka "guvenilir" kurum olarak tum girdi cikti islemlerini bizim icin yapar. A kisisi B kisisine para gondermek istediginde yine banka bu islemi gerceklestirir ve hesaplamalari bizim icin yapar.

Son yillarda bu modern ekonomik sistemin geldigi durum tartisilmaktadir. Varliklar belli kurallar ile kisitlanabilmektedir. Islemler pahalidir. Devletlerin merkez bankalari sonuclarini dusunmeden para basmaya devam etmektedir. Bugun basilan her fazladan banknot, sizin gelecek icin odediginiz sigorta birikiminizin degerinden calmaktadir. Diger bir problem uluslararasi banka transferlerinin yuksek komisyonlaridir. Bankalarin batma riskleri veya ulkelerin cok buyuk ekonomik krizlerde (ki bu krizlerin en buyuk sebebi kendi ac gozlulukleridir) varliklarin bir kismina el koymalari da daha once defalarca yasanmis olaylardir. Birkac yil once Yunanistan bankalarinda 25.000 Euro uzerinde mevduati olanlarin paralarindan kesintiler yapildi. Hani devlet guvencesi vardi? Kisilerin yillarca calisark biriktirdikleri paralara rizalari olmadan bir gecede devlet tarafindan el konuldu. Para kullanimi icin ucuncu sahislara guven zorunlulugu, devletlere para uzerinden buyuk bir kontrol gucu saglamaktadir. Kisaca, paranizi kontrol eden, sizide kontrol etmektedir. Ta ki Bitcoin ortaya cikana kadar.

2009 yilinin hemen baslarinda, daha cok bilgisayar yazilimcilari tarafindan kullanilan bir forumda isminin Satoshi Nakamoto oldugunu soyleyen bir kisi "Bitcoin: Kullanicidan kullaniciya elektronik para sistemi" adinda bir makale yayinladi. Satoshi makalesinde 3. sahis ve kurumlar ortadan kaldirildiginda olusan guven sorununu cozdugunu iddia ediyordu. Yani herhangi bir bankaya veya benzer kuruma ihtiyac olmadan para sistemi kurulabilirdi. Bu devrim niteligindeki bulus artik insanlarin cokmekte olan modern ekonomik sisteme olan bagimliligini ortadan kaldirabilir hatta onumuzdeki yuzyilda ekonomik sistemi kokunden degistirebilirdi. Satoshi Nakamoto´nun makalesi kisa surede populerlik kazandi.

Bitcoin internet uzerinde bir software ile kullanicilari birbirine bagliyor ve bunun icin siradan bir bilgisayar ile internet baglantisi yeterli. Kafanizda daha rahat canlanmasi icin soyle basit bir ornek ile baslayalim. Bitcoin agini olusturan sadece 3 kisi oldugunu dusunelim. Ahmet, Mehmet ve Derya. Bu uc kullanici Bitcoin software araciligi ile birbirine baglanip Bitcoin agini olustursun. Burada her kullanicinin elinde birer hesap defteri bulunuyor.

Simdi Ahmet´in 3 Bitcoin´i, Mehmet´in 1 ve Derya´nin 0 Bitcoin´i olsun. Kullanicilardan biri digerine Bitcoin gondermek istediginde bu ag uzerinde bir yayin yapmak zorunda. Mesela Ahmet Derya´ya 1 Bitcoin gondersin. Bu islem icin Ahmet agdaki tum kullanicilara Derya´ya 1 Bitcoin gondermek istedigini bildiriyor. Bu noktada her kullanici elindeki deftere Ahmet -1 Bitcoin, Derya +1 Bitcoin bilgisini ekliyor. Aslinda temelde agdaki her kullanici ayni hesap defterine sahip. Aga katilan her yeni bir kullanici hesap defterinin son halini yuklemek zorunda. Tabi islemler Bigisayar ortaminda gerceklestigi icin bu kayitlar kagit kalem ile degil Blockchain adi verilen bir dosya/ag uzerinde tutuluyor. Hesaplarin ortak olarak takip edilmesi Blockchain sisteminin ozelliklerinden sadece bir tanesi. Diger yonlerini yazi ilerledikce ele alacagiz.

Bitcoin transferlerindeki kusursuz guvenlik:
Bitcoin gonderirken bunun baska kisiler tarafindan calinmasi mumkun mudur? Aga bagli kotu niyetli bir kullanici bunu basarabilir mi? Satoshi bu sorunu RSA denilen sifreleme yontemi ile cozmus. Bu daha onceden de var olan ve tamamen matematiksel birtakim formullere dayanan bir yontem. Basli basina bir dal olan Kriptolamaya girersek hem luzumsuz bircok bilgi ile kafanizi karistirmis olurum hem de zaten uzun olacak bir yaziyi daha da uzatmis olurum. Burada sadece Bitcoin ile ilgili kismini anlatip kafanizdaki sorulara cevap vermeye calisacagim. Sifreleme sisteminde Public Key ve Private key denilen iki sifre bulunuyor. Asagidaki orneklere bir goz atalim.

Bunlari asma kilit ile o asma kilite ait anahtara benzetebiliriz. Uzun ve daha karmasik olan Private key sifresi sizin anahtariniz yani Bitcoin cuzdan sifreniz, nispeten daha kisa olan sifre sizin asma kilidinizdir. Bitcoin agina bagli herkes birbiri ile kilitlerini paylasir ve kendilerine birsey gondermek istediklerinde bu kilit ile kitlemelerini ister. Bunu banka transferi yapmak istediginiz arkadasinizin hesap numarasini sormaniz gibi dusunun. Bitcoinlerinizi tuttugunuz cuzdaninizin adresi aslinda sizin public key dedigimiz adresinizin ta kendisidir. Yukaridak ornegimizi kafanizda canlandirin. Ahmet Derya´ya Bitcoin gondermek icin Derya´dan Bitcoin cuzdan adresini, yani public key´ini ister. Bitcoinleri bir kutunun icine koyar ve kutuyu Derya´dan aldigi kilit ile kitler. Sonra bu kutuyu herkesin erisebilecegi Bitcoin agi ile paylasir(herkesin gormesi gerekir cunku herkes defterine isleyip onaylayacaktir). Kutunun uzerinde Ahmet´den Derya´ya 1 Bitcoin yazar fakat o kutuyu Anahtarin sahibi olan sadece Derya acip Bitcoinleri alabilir. Digerleri sadece mesaji okuyup defterin isler.

Public key ve Private key sistemini kavrayanlarin aklina gelen ilk soruya hemen cevap vereyim. Public key uzerinden herhangi birinin Private Key´ini bulmak mumkunmudur? Cevapkesinlikle hayir. Matematiksel formullere dayanan bu sistemde Private Key ile Public key hemen bulunabilir ama tam tersi islem imkansizdir.

Peki Private Key deneme yanilma ile bulunabilir mi?
Teoride mumkun. Ama isterseniz olasiliklara bir bakalim. Private key 64 haneli bir sifre.

E9873D79C6D87DC0FB6A5778633389F4453213303DA61F20BD67FC233AA33262

Her haneye 0-9 arasinda 10 adet sayi ve 26 karakter hem buyuk hem kucuk olarak gelebiliyor(bazi ufak istisnalar var). Dunyanin en hizli islem yapan bilgisari (kuantum bilgisayarlari ayri o konuya ileride deginecegiz) ile bir milyar yil boyunca saniyede bir milyar sifre deneseniz bile bir private key bulma sansiniz milyonda birden az. Dunyaya devasa bir asteroidin carpip gezegenin yok olma ihtimali cok daha yuksek.

Simdilik burada noktalamak istiyorum. Bir sonraki bolumu yazana kadar buraya kadar anlatilanlar ile ilgili bir sorunuz olursa lutfen buraya yazin. Bitcoin´i anltamak anlamaktan cok daha zor bir is. Temelinde karmasik ve derin bir sistem. Bu nedenle soracaginiz en basit sorular bile hem benim isimi kolaylastirmis olur hem de diger okuyucularin da daha iyi anlamasina yardimci olur.

NOT: YAZININ TAMAMININ VEYA BIR KISMININ IZIN ALINMADAN KULLANILMASI VEYA BASKA BIR PLATFORMDA PAYLASILMASI YASAKTIR.