Alvin Toffler ve Bilgi Çağı

Blogumda birkaç yıl önce yayınladığım bilgi çağının özelliklerine dair yazı çok ilgi görmüştü. Burada da paylaşmak istedim.

Alvin Toffler ve Bilgi Çağı
Geçenlerde 1928 doğumlu ABD’li fütürist ve yazar Alvin Toffler’ın “Üçüncü Dalga” kitabını okuduğumda çok şaşırdım. Kitabın kapağının içinde yazan ilk yayın tarihi 1980 idi. İnanamayıp internetten kontrol ettim, gerçekten 1980’de yazılıp yayınlanmış.

Beni şaşırtan 35 yıl önce yazılmış olan bir kitabın bugünlerde gündemimizde olan birçok konuya ışık tutuyor olmasıydı. Alvin Toffler “Üçüncü Dalga”da bilgi çağının özelliklerini ve yol açtığı politik, toplumsal ve ekonomik sonuçları anlatıyor.

Alvin Toffler’a göre tarihte her biri kendi aile yapısını ve ekonomik gereklerini yaratan tarım toplumu, sanayi toplumu, bilgi toplumu dalgaları gerçekleşmiş.

Tarım toplumu avcı-toplayıcı toplumun yerine geçmiş, tarımın sağladığı verimlilik artışı büyük orduları, devletleri mümkün kılmıştır. Birinci dalga olarak da ifade edilebilecek tarım toplumunun başat aile yapısı geniş ailedir.

1600’lı yılların geç dönemlerinde devreye girip 1900’lerin ortalarına kadar süren sanayi uygarlığı toplumu baştan aşağı değiştirmiş, çekirdek aile ve fabrika tipi üretimi ortaya çıkarmıştır. Sanayi toplumunun başlıca unsurları kitlesel üretim, kitlesel dağıtım, kitlesel tüketim, kitlesel eğitim, kitle eğitim araçları ve kitlesel eğlencedir. Standartlaşma, merkezileşme, odaklanma ve eşzamanlılık önemli ikinci dalga kavramlarıdır. Sanayi uygarlığını en iyi büyük ölçekte üretim yapan devasa fabrikalar karakterize etmektedir.

Üçüncü dalga toplumu ise ilk 1950’lerden itibaren ABD’de ortaya çıkmaya başlamıştır. Bilgi toplumunda hizmet sektöründe çalışanların sayısı sanayi sektöründe çalışanların sayısını geçmiş, bilgi ve hizmet üretimi değer yaratmanın en önemli unsuru haline gelmiştir. Bilgi toplumu çekirdek aileyi parçalayıp çok çeşitli formlarda ve bileşenlerde aile türleri ortaya çıkarmıştır. Bilgi toplumunda gelişmiş ve kişiselleştirilmiş iletişim araçları yeterli değeri yaratamayan toplumsal yapıların tahribine yol açmaktadır. İnternet ve cep telefonu sayesinde bilginin iletimi kolaylaştırmış, toplumsal değişim hızlanmış, hızlanan değişim çeşitli bunalımlara, sancılara yol açmaya başlamıştır.

Alvin Toffler’ın 2006 yılında yayınlanmış olan son kitabı “Zenginlik Devrimi” de esas olarak bilgi çağının yol açtığı değişimleri analiz etmektedir.

“Zenginlik Devrimi”nde Alvin Toffler bilgi çağında ekonomik değerin yaratılmasının “arzunun üretimi” yoluyla gerçekleştiğini, ekonomik gelişimin arkasındaki itici gücün mal, bilgi veya hizmetlere yönelik “arzu” olduğunu belirtmektedir.

Alvin Toffler internetin, ATM’lerin ve mobil cihazların tüketicilerin üretici haline gelmesine zemin hazırladığını, tüketicilerin artık bankacılık işlemleri, rezervasyon, ödeme vb. birçok işlemi kendilerinin yapmaya başladıklarını, evle işyeri arasındaki ayrımın yavaş yavaş ortadan kalkmakta olduğunu belirtmektedir.

Üretici tüketicilerin bloglar ve video paylaşım siteleri aracılığıyla sözlü ya da görsel yayıncılık yapmaya başladıklarını, haberleri ve ürünleri yorumladıklarını belirtmektedir. Bilgi çağı uzmanların hakimiyetini tehdit etmekte, internetten bilgilenmiş bireyler nedeniyle doktorlar, avukatlar vb bilir kişilerin otoriteleri sarsılmaktadır.

“Zenginlik devrimi”nde Toffler ayrıca üretilen ekonomik değerin büyüklüğünün para üzerinden ölçülmesinin önemli bir eksiklik olduğunu vurgulamakta, paraya dönüşmeyen birçok ekonomik değerin bilgi çağı toplumunca üretilmekte olduğunu söylemektedir. Zaman geçtikçe bireylerin paraya tahvil edilen işlerin yanı sıra keyif için ya da inançlarını, eğilimlerini yansıtmak üzere, gönüllü işlerde çalışarak, çocuklarını yetiştirerek, ürettiği bilgiyi internet üzerinden paylaşarak üretim yapmaya başladığını anlatmaktadır.

İçinden geçmekte olduğumuz hızlı değişim döneminde dünyada neler olup bittiğini anlamak, hatta ülkemizdeki güncel tartışmaları yorumlayabilmek için, Alvin Toffler’ın fikirlerini tanımak ve üzerlerinde tartışmak kanımca son derece faydalı olacaktır.