Öykü İnceleme #1 | Oğuz Atay - Beyaz Mantolu Adam

    12 Ekim 1934 yılında doğan Oğuz Atay'ın, geçtiğimiz günlerde 84. yaşını kutladık. Aslında bu bir kutlama gibi değildi. Hepimiz onu, buruk bir tebessümle bize bıraktığı o muazzam eserlere göz selamı vererek saygıyla andık. Bana göre onun en büyük şanssızlığı, yaşarken değerinin bilinmemesi oldu. Öyle bir yazar düşünün ki, sağlığı yerindeyken kitapları 2. baskı bile yapamasın, ama öldükten sonra ''Türk edebiyatının en büyük isimlerinden Oğuz Atay !'' diye anılsın... Gerçi bu durum çoğu yazar ve şairin başına gelen bir şeydir. Ancak yine de insan üzülmeden edemiyor. Tekrardan ruhu şâd olsun !

    Genellikle hepimizin ''Tutunamayanlar'' veya ''Tehlikeli Oyunlar'' romanları ile tanıdığı ve daha ötesine gitmediği Oğuz Atay'ın farklı bir yüzüyle tanıştırmak istiyorum sizi. Kısa, ama derin bir öyküsüyle karşı karşıyayız. İnternette kolayca bulabileceğiniz hayat hikayesine ve artık sıkıldığınız aforizmalarına boğmayacağım sizi. Lafı daha fazla uzatmadan öykü incelemesine geçmek istiyorum. Ha birde, incelemeyi okumaya başlamadan, öyküyü okursanız daha da keyif alacağınızı düşünüyorum. Steemit ailesine selamlar ! :)

                                                                                 Yürüyen Öteki

    Oğuz Atay’ın Korkuyu Beklerken adlı öykü kitabında bulunan “Beyaz Mantolu Adam” öyküsündeki karakterin sadece yürüyen, duran, konuşmayan ve herhangi bir biçimde bize kendini tanıtmayan bir karakter olması, öyküde onunla karşılaşan insanlar gibi bizi de zora sokuyor. Uzun bir öykü oluşunu umursamayarak tekrar tekrar okuyoruz. Bir ipucu arıyoruz, ama bulamıyoruz. Bu durum bizi sinirlendirmiyor da değil. Konuşmadığından ne düşündüğünü bile bilmiyoruz. Okuma geçmişimizde böyle birini tanımıyoruz. Anlaşılan; Atay, ezberimizi bozmayı amaçlamış. Ve ezberlemeye alışan zihnimizin dili tutulmuş.

    Öyküdeki mantolu adam, her şeyiyle yaşadığı toplumun dışına çıkartılmış, itilmiş bir adam. Sistemdeki rolünü oynayamamış, bu nedenle “başarısız” sıfatı uygun görülmüş bir adam. Ama aynaya bakıp kıyafetine çeki düzen vermesinden anlamaktayız ki, o böyle olsun istememiş. Toplum içinde olduğu gibi kabul görmeyi istemiş. Su birikintisinde güneşi arkasına alarak beyaz mantosunu seyretmek istemiş sadece. Ama insanlar o suyu da gölgeleriyle kirletmişler. Çünkü, toplumların farklı olana tahammülü yoktur. Çarmıha gererler adamı. Beyaz mantosunu giyip topukları üstünde dönerek gülümsemesi öykünün heyecanlı sahnelerindendir. Adeta, kötü günlerin artık geride kaldığını düşünmemizi sağlamıştır bu sahne. Lakin öyle olmamıştır. Bu kez de, onu yok sayan toplumun gözüne batmıştır. İnsanlar onu ciddiye almakla almamak arasında kalmışlardır. Bu ikilemden kurtulmaları için mantolu adamı tanımaya çalışmışlardır. Ama mantolu adam bir şey demez ki. Yalnızca bakışlarını kırpar dokununca. “Deli bu !” derler, delilik ayrıcalıktır. Bilmezler. 

    Beyaz mantolu adamın topluma karşı gösterdiği en büyük tepki, intihar sahnesidir. Hatta bu zamana kadar kendisinin seçtiği tek eylemi olabilir. “Canım insanlar ! Sonunda bana bunu da yaptınız.” der gibi, arkasına bakmadan derin sulara ilerler mantolu. Denizin bu bağlamda saflığı ve koruyuculuğu göze çarpar. Özgürlüğü ve sonsuzluğu temsil eder. Eski bir dostunu kucaklar gibi çeker içine mantoluyu. Ve artık hiç olmadığı kadar özgürdür. Kabul görmediği bir dünyada değişmektense, ölmeyi tercih etmiş cesur bir adamdır. Bu sırrı denizden başkası bilmez. Akif İnan, mısrasında dediği gibi: “Gel denize yaslan yalnız denize. Sırrını denizler taşır insanın.” 

(Fotoğraf kaynak: Pinterest)