TETHER BASMA ÇILGINLIĞI (Nedenleri,Sonuçları ve Çözüm Önerileri)
TETHER BASMA ÇILGINLIĞI (Nedenleri,Sonuçları ve Çözüm Önerileri)
(Yazıya başlamadan önce konuya vakıf olmayan arkadaşları da göz önüne alarak her ne kadar daha önceden de bahsedilse de belli/önemli tanımlamaları kısaca yaptıksan sonra mevzuya dair bir eleştiri ve inceleme yazısıyla devam edip en son kısımda alıntı yaparak düzenlediğim sıkça sorulan sorular ve cevaplar bölümüyle yazıyı bitireceğimi belirtmek isterim.Şimdiden herkese keyifli okumalar diliyorum.Umarım yazının faydası dokunur.)
Malumunuz Tether/USDT dolar ve euro için kullanılan, blockchain teknolojisi ile üretilmiş ve an itibariyle işlem hacmi 2.6 milyar dolara kadar çıkmış dijital bir para birimidir.Genelde fiyatı kripto piyasa içerisinde -ki bilindiği üzere çok volatil yani dalgalı/oynak bir piyasa- hemen hemen çoğu zaman sabittir diyebiliriz.
Piyasalarda temel olarak Amerikan dolarının yerine işlem gören ve birçok crypto-trader(kriptopara tüccarı) için ciddi bir kolaylık sağlayan sistem,görüldüğü üzere kripto para ekosisteminde önemli bir yere sahiptir. Bunun yanında kimileri için tether bir ponzi scheme(saadet zinciri)'dir.Yani bir nevi dolandırıcılık ağı da diyebiliriz.Ne kadar ben de bu piyasada kendi çapında bir yatırımcı ve kripto devrimine inanan kişilerden biri olsam da içinde bulunduğumuz bu ekosistemin realitesi milyonlarca basılan desteksiz/karşılıksız tether'ler yüzünden bu savı doğrular niteliktedir.
Örneğin Tether yönetimi bu eleştirel sorulara yanıt vermek adına Freeh Sporkin & Sullivan, LLP (FSS) gibi önemli bir hukuk firması tarafından yayınlanan raporunda, tether'in dolaşımdaki koin miktarına kıyasla bankada daha çok parası bulunduğundan emin olduğunu belirtirken; rakamsal olarak da tether'in banka hesaplarında 2.55 milyar dolar varken, bu para iki ayrı kurumda tutuluyor ve piyasada dolaşan Tether'lerin rakamsal değeri ise 2.54 milyar dolar'dır deniliyor.Yani kamuoyuna aldığım ve verdiğim karşılıksız değildir mesajı verilmeye çalışılıyor bu raporla.Tabi bu paraların tutulduğu bankaların hesap hareketlerine baksak kim bilir o halının altından ne tozlar çıkar.
Bizdeki Reza Sarraf olayını göz önüne getirin.Reza Sarraf olayında arada ne kadar farklı esntrümanlar,kurumlar,kişiler vs. olsa da sistemin işleyişi aynıdır.Bilakis dönemde Halkbank'ın nasıl paravan bir şirket gibi kullanılıp uluslararası bir kara para ağının bir parçası haline getirildiğini,şu an görevde olmayan üst düzey yöneticilerin rüşvetler (mücevher saatler vs.) ile nasıl yozlaştırıldığını malum hepimiz biliyoruzdur.Abd'de de bu ve benzeri illegal para ağlarını yürüten inanın yüzlerce banka,kurum ve kişi vardır.Neyse, bu örnekten sonra anlaşılacağı gibi yukarıda bahsi geçen bu raporda sürecin nasıl seyrettiğine dair hiçbir sarih açıklama bulunmuyor. Bir başka deyişle, FSS'nin raporunda Tether'in daha önceki süreçlerde nasıl bir politika izlediği, gerçekten her zaman bankadaki para kadar mı USDT bastığına dair hiçbir delil ve veri yer almıyor.
Kaldı ki bu hukuk firmasının başında da eski FBI direktörü Louis Freeh yer alıyor.Açıkçası, hukuk firmalarının yazdığı raporların çoğu müşterisi (buradaki müşteri Tether ve raporu hazırlayan firma FSS) için birer savunma metni gibidir.Fakat işi düzgün çalışan denetçi firmalara verirseniz, onların yayınladıkları raporlar, sorumlulukları gereği daha bağımsız ve daha gerçekçi olacaktır.Fakat görüldüğü üzere bu her zaman böyle olmuyor.
Şimdi bu ağın önemli bir parçası olan Bitfinex borsasında btc ve bazı altkoinleri almak için ERC20 altyapısı değil, Omni protokolü kullanılarak tether basılır(usdt granted).Peki bu neye sebep olur derseniz; tether-btc paritesi yükselir ve bunun sonucunda tether'in dolar karşısında değeri azalır.Fakat 1 dolar = 1 tether gibi bir durum söz konusu olduğu için, arbitraj fırsatçıları devreye girer ve bu fırsatı değerlendirmek adına dolarla/usd bitcoin alarak bitcoinin fiyatının yükseltirler.Gerçi tether'i arbitraj yapmak için borsalar arası transfer yaparken büyük kayıplara uğramış traderlar da var.Zira bu noktada tether'in stabil ve güven verici bir altyapısı olduğundan söz edemiyoruz.Mesela Bittrex Borsasında tether cüzdanları bir süreliğine bakıma girmişti ve akabinde yaklaşık 33 milyon dolar çalınmıştı bu cüzdanlardan.Sonradan piyasada peşine tepki alımı gelip btc'de daha sert düşüşler yaşanmıştı.Bu ve benzeri olaylar çokça yaşandı diyebilirim bu piyasada.Neyse…
Genel anlamıyla btc'nin fiyatı Bitfinex borsasınındaki bitcoin(btc) fiyatı baz alınarak belirlenir diyebiliriz.Ne kadar devreye diğer borsalar (Binance,Kucoin ve merkezi olmayan borsalar Idex,Switcheo gibi) girse de btc fiyatı bir manada bu manipülasyonlara,hack olaylarına maruz kalmaktadır.Mesela Abd Merkez Bankasının (Fed/Federal Reserve Bank) karşılıksız dolar basarak piyasayı şişirip manipüle etmesi ve günün sonunda da bonus olarak senyorajı götürmesi kripto piyasasında Bitfinex'in desteksiz tether basması durumuyla örtüşüyor.Buradan şu sonucu da açıkça çıkartabiliriz: bu sistem yeri geldiğinde bizzat devlet ve onun önemli organları vasıtasıyla işlevsellik kazanabilir,kazandırılabilir; yeri ve zamanı geldiğinde kendi çıkarları doğrultusunda manipüle edilerek kullanılabilmektedir.
Tether basımını takip etmek isteyen arkadaşlar aşağıdaki linke bakabilirler:
https://omniexplorer.info/address/3MbYQMMmSkC3AgWkj9FMo5LsPTW1zBTwXL
Görüldüğü üzere, confrimed/basımı onaylanan 2018 başından bu güne 550.000.000 + 880.000.000 = 1.460.000.000 adet tether basılmış.
(3/20/2018 9:51:14 pm 300 milyon ve 6/25/2018 4:59:27 pm tarihinde de 250 milyon daha basıldı.)
Senyoraj:Kısacası devletlerin,hükümetlerin para basma hakkını kullanarak elde ettiği gelirdir.Günümüzde genel olarak kamu açıklarını para basarak karşılama ve enflasyon yolu ile enflasyon vergisi yaratma hakkı da denir.Bir başka ifadeyle hükümetlerin para basarak gelirlerini attırabilme hakkıdır da diyebiliriz.Bu gelirin ilk kullanımı Orta Çağ kıta Arupası'nda senyorların(derebeylerin) altının gramajını düşürerek daha çok altın sahibi olabilme düşüncesiyle kendi paralarını basmasıyla gerçekleşmiştir.
Konumuza dönecek olursak…Forumlarda olsun blog sayfalarında olsun son zamanlarda sıklıkla tartıştığımız Mt.Gox sknadalına bir göz atalım.Şimdi bu borsa 2010 yılında kurulduktan sadece dört yıl sonra dünyadaki btc'lerin %70 ini domine ediyordu.Ne yazık ki 2014 yılında borsa 850 bin Bitcoin'i çaldırdı ve sonra iflas etti.Maalesef biz bunun bedelini hala ödüyoruz.Bu noktada şöyle bir geçmişe baktığımızda 2014 yılında Mt. Gox, müşterilerinin 473 milyon dolar değerindeki varlıklarını kaybetmişti.İşte bu senyoraj da dolaylı olarak bu mentalite ile çalışır.Piyasayı domine edecek arz ve talep yaratılarak basma/üretme hakkı kendinde olan ve adına para/dolar/tether dedikleri şeyle birileri gelirlerini arttırırken çoğunluğun (küçük yatırımcının) gelirleri azalır/azaltılır.Öz olarak sistem bu şekilde hali hazırda işleyedurmaktadır.
Diğer yandan Mt.Gox skandalı bu hususta 2018 yılına kadar tarihin en büyük kripto para kaybıydı.Peki en çok kimin kaybıydı diye soracak olursak cevap yine aynıdır:küçük ve yeni yatırımcı.Bu olayın akabindeyse -2018 yılının ocak ayıydı sanırım- saldırıya uğrayan Japonya merkezli Coincheck borsası, 534 milyon dolarlık kripto para hırsızlığıyla zirveye oturmuştu.İşte bu gün neden bu noktadayız, btc neden hala yükselmiyor,kan kaybediyor diye sorduğumuzda en önemli nedenlerinden biri Mt.Gox ve türevlerinin yaşadığı,yaşattığı sorunlardı.Mt.Gox olayında yaşadığımız üzere zamanında bu borsanın btc dominasyonun %70'ine sahip olması,piyasanın manipülasyona maruz kalmazı ve akabinde btc'lerin çalınıp kayyum (Kobayashi) atanarak açığa satılan btc ler sonucu piyasayanın volatil/dalgalı olması durumu aslında hala yaşadığımız bu durumu özetliyor.Bu gün Mt.Gox yarın Coinbase,Binance evvel ki gün bir başkası.
Malumunuz kripto ekosisteminin kanımca en büyük sorunlarından biri tether(usdt)'dir diye düşünüyorum.Bilakis son günlerde Bitfinex'in karışılıksız tether basması bu kanaatimi daha da kuvvetlendiriyor.Basılan bu tether'lerin usd karşılığı olmadığı gibi piyasayı şişirip manipüle etmekten başka bir fonksiyonu da olmuyor maalesef.
Peki bu noktada çözüm ne olmalıdır?
1.Kripto camiasının acilen karşılıksız basılan bu tether çılgınlığını durdurmak adına ortak bir konsensus oluşturup bu işi regülasyona/düzenlemeye/denetlemeye tabii tutup derhal kontrol altına alması lazım.Gerekirse hükümetlerle, devletlerin veya dünyadaki öncü merkez bankalar gibi merkezi yapılarla da eşitler arası bir mutabakat sağlanmalı ve ona göre bir yol haritası çizilmelidir.Çünkü bu gemide herkes yer almaktadır.Gemi batarsa hepimiz batacağız.Bu noktada ise görev yine bu ekosistemdeki piramidin en üstünde yer alandan en altındakine kadar yani hepimize düşüyor.Aksi takdirde bu gidişat yeni skandallara ve akabinde gelecek büyük/derin krizlere yol açacaktır.
2.Dolara alternatif,fiyatı btc karşısından stabil kalabilecek açık kaynak kodlu -ERC20 gibi- alternatif bir kripto para üretilebilir ve bu para önemli borsalarca bir konsensus çatısı altında desteklenmelidir.
Örneğin son zamanlarda piyasaya çıkan TrueUsd güzel bir atılım oldu.Binance,Bittrex,HitBtc gibi önemli borsalarda var.
Keşke BtcTurk'te Omni Protokolüne tabi Tether yerine buna geçseydi daha iyi olurdu.En azından ortada spesifik bir takım, yani hesap sorabileceğiniz birileri var.Tether gibi anonim/gizli değiller.
Truesd'yi yakından incelemek için - ->> https://www.trusttoken.com/trueusd/
SIKÇA SORULAN SORULAR VE CEVAPLARI
(bu kısım eklemeler yapılarak alıntılanmıştır)
Tether/Usdt Nasıl Çalışır?
Tether, Omni protokolü vesilesi ile Blockchain'de bulunur. Omni protokolü, şifreleme simülasyonlarının geri alınması ya da verilmesine müsaade etmek için Blockchain'ler ile arabirim yapan açık kaynak kodlu bir protokoldür.
Tether'i Kimler Kullanabilir?
Tether, ATM'lerde, finansal hizmetlerde, ödeme işlemlerinde, sanal cüzdanlarda, blok zincirde ya da kripto para borsalarında fiat para birimi ile rahatça kullanabilirsiniz. Kripto para birimi olan Tether ile sanal cüzdan oluşturabilirsiniz.(Kimi cüzdanlar yukarıda da ifade ettiğimiz gibi zaman zaman hacklenmiştir/boşaltılmıştır)
Tether Nerede Kullanılır?
Tether şimdilik beta aşamasındadır. Tether'i, kripto para birimi olarak her yerde kullanılması üzerine yoğun bir şekilde çalışmalar sürüyor.
Tether Güvenilir mi?
Kendi tanımlamalarına göre tether'in platformu, hangi koşul ve ne zaman olursa olsun tamamen şeffaf olacak şekilde dizayn edilmiştir. Tether, yüzde 100 hakiki para birimleri ile desteklenmekte olup, sürekli olarak denetlenmektedir.(Tartışılır.)
Tether'in Maliyeti Ne Kadar?
Tether işlem ücreti, komisyon vb. almaz.
Tether'in İşlevselliği
Yine tether'in kendi tanımlamalarında yer aldığı üzere, bütün hükümetlerin yönetmeliklerine ve uyumlarına uyum sağlarken, şeffaf ve güvenli bir biçimde çalışmayı taahhüt eder. Bu sebeple, kripto para birimleri ile alakaları yasaları düzenlemeyen ülkelerde ve Amerika Birleşik Devletleri'nde, Tether aktif değildir. Kullanıcılar, bu yerlerden Tether alamayacak ve hizmetlerinden yararlanamayacaklar. Sınırlı fonksiyonlara sahip ülkeler şunlardır:
Yemen,Vanuatu,Uganda,Suriye Arap Cumhuriyeti,Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti,Irak,İran,Etiyopya,Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti,Bosna Hersek,Afganistan,Amerika Birleşik Devletleri'nde sadece Washington ve New York'ta sınırlı işlevsellikte.
(Sıkça Sorulan Soruların Kaynağı: http://www.coingundem.com/tether-usdt-nedir/)