Steemit Nedir?

Steemit, Steem olarak bilinen bir blok zincir (blockchain) veritabanının üstünde bir blog ve sosyal ağ sitesi çalıştıran sosyal bir haber servisidir. Kullanıcılar ilginç içerik paylaşarak, keşfederek ve yorum yaparak, servisin ürettiği ve ticareti yapılabilen Steem tokenlerini ve Steem-dolarlarını kazanırlar.

Tarihçe
Proje 2016 yılında Ned Scott ve BitShares’in yaratıcısı Dan Larimer tarafından kuruldu. İkisi de Steemit web sitesini çalıştıran ve platformun devam eden gelişimini finanse eden Steemit Inc. şirketinin kurucularıdır. Larimer, 15 Mart 2017’de şirketten istifa ettiğini açıkladı.

Konsept
Bu fikir, Mart 2016’da yayınlanan bir teknik incelemede (white paper) detaylı bir açıklanmıştır. İlgilenenler buradan okuyabilir.

Genel konsept, diğer blog sitelerine veya Reddit, Ekşi Sözlük gibi sosyal haber sitelerine benzer; ancak metin içeriği bir blok zincire kaydedilir. Blok zinciri kullanmak, yorumları ve postaları değeri olan güvenli tokenlerle ödüllendirmeyi sağlar. Steemit’e fotoğraf da yüklenebilir ve saklanabilir. Diğer multimedya içerikleri ise linkin verildiği siteden gömülmelidir. Biçimlendirme için bir WYSIWYG düzenleyicisi kullanılır. Kullanıcılar Markdown formatını HTML öğeleri ile kullanmayı seçebilirler.

Kullanıcılar yazıları ve yorumları upvote adı verilen sistemle oylayabilir ve iyi oy alan yazarlar STEEM adlı bir kriptopara tokeni ve Steem-Doları olarak adlandırılan ve ABD dolarına sabitlenmiş tokenlerle parasal bir ödül kazanabilirler. İnsanlar ayrıca, popüler içeriği keşfetmek için de ödüllendirilir. Buna küratörlük (sergilemek) denir. Küratörlük, yorumları ve gönderileri oymalayı içerir. Oy kullanma gücü ve ödüllendirme seçimleri, seçmen tarafından düzenlenen STEEM Gücü miktarından etkilenir.

Steemit’in, yeni hesapların 25 repütasyon puanıyla başladığı bir itibar/repütasyon sistemi vardır. Bir hesabın aldığı oylar, online görgü kurallarını ve toplulukla etkileşimi teşvik ederek itibarını yukarı ve aşağı olacak şekilde etkileyebilir.

Steem Blok Zinciri
Steemit nedir ne değildir öğrenmeden önce blockchain’i öğrenmek gerekir. Steemit, Steem adlı merkezsiz bir ağın üstünde çalışır. Bitcoin gibi Steem de aktarılabilir tokenleri ya da koinleri olan bir blok zinciridir. Koinleri bir yerden başka yere taşımanın yanı sıra Steem, uygulamaların veya web sitelerinin bağlanabileceği bir metin içeriği ve metadata veritabanıdır. Bu uygulamalar sayesinde Steem kullanıcıları Steem veritabanı ile işlem gerçekleştirebilir ve etkileşimde bulunabilirler. Birçok blok zincir gibi adres olarak kriptografik hash’ler kullanmak yerine, kullanıcı tarafından seçilen alfa-sayısal hesap adları kullanılır. İnsan tarafından okunabilen hesap adlarıyla, işlemler doğrudan kimlikten-kimliğe yapılabilir, bu da onaltılık hash’lere kıyasla anlamayı daha da kolaylaştırır.

Steem, merkezi olmayan görüş birliğine (konsensüs) Bitcoin’den farklı şekilde ulaşır. Tanık olarak adlandırılan blok-yaratan hesapların Steem kullanıcıları tarafından seçildiği yerde, delege edilen proof of stake adı verilen bir yöntem kullanır. Steem ağı, blok bulmak için iş ispatına değil, blok zinciri işlemlerini her 3 saniyede bir blok halinde işlemek üzere aktif olarak planlama yapar. Blok üreticilerine, her bloğun yarattıkları ödüllerin küçük bir kısmı verilir; geri kalanı yazarlara ve küratörlere ödenir.

Bitcoin’den farklı olarak, Steem’in hız sınırlaması veya blok üreticilerine ödeme yapması için işlem ücreti (fee) yoktur. Bunun yerine, hesaplar tipik bir kullanıcının etkilenmediği veya kısıtlanmadığı bant genişliğini kullanır.

Faucet
Steemit.com, Steem’in blok zincir içeriği için ilk ve referans front-end web sitesi arayüzü olmakla birlikte, ağın açık ve izine ihtiyaç duymayan doğası, üçüncü taraf web sitelerinin ve uygulamalarının Steem veritabanı ve blok zincirine bağlanmasına ve etkileşime girmesine olanak tanır. Front-end web sitesi portalı bir musluk ya da çeşme (faucet) olarak bilinir. Üçüncü taraflarca çeşitli musluklar yaratılmıştır. Bunlar alternatif arayüz tasarımları veya Instagram tarzı fotoğraf gönderme gibi özellikler sunar. Örneğin Busy.org alternatif bir kullanıcı arayüzüne sahip bir Steem musluğu ve web sitesidir. eSteem, Android ve iOS için bir Steem musluk uygulamasıdır. Forum-tarzı beta uygulama olan ChainBB da mevcuttur. Türkiye kullanıcıları için de Steemitr.com aynı işlevi gören ve tamamen Türkçe içerikle kullanıcılarını karşılayan bir Steem uygulamasıdır.

Steemit olmayan uygulamalar (non-Steemit) ve web siteleri Steemit’te kullanılan Steem kullanıcı kimlik bilgilerini kullanır. Bu, kullanıcı hesabı ve parola, ortak anahtar şifrelemesi (public key) kullanarak, ağ veritabanının bir parçası olduğu için mümkündür. Sadece hesabı olan kullanıcılar, şifre veya uygun anahtarla yorum yapma, oy verme veya aktarma gibi işlemleri doğrulayabilir. Her hesabın farklı erişim ayrıcalıklarına sahip bir dizi özel anahtarı vardır. En düşük güvenlik seviyesi anahtarı, yazı göndermeye, yorum yapmaya ve oy vermeye izin verir, ancak para birimi aktarımına izin vermez. Bu nedenle, bir hiyerarşi anahtarıyla, diğer Steem musluklarını, bir fon kaybı veya hesap denetimi riskine girmeksizin kullanmak mümkündür.

Para sistemi
Steem’in blok zincirinin iki tokeni vardır: STEEM ve Steem Doları. Ayrıca Steem Gücü (Steem Power) olarak bilinen kazanılmış bir faiz vardır. Steem Power, sadece Steem toplumunda kullanım için geçerlidir; tokenler ise, depolanmış değer ve ticaret için kullanılır. Steemit nedir sorusuna cevap bulabilmek için Steemit’in para sisteminin nasıl çalıştığını öğrenmek gerekir.

Steem, kabaca her yıl iki misli kat artan yüksek bir enflasyon arzı modeli ile başladı. Bununla birlikte topluluk talebi nedeniyle, 6 Aralık 2016’da Steem’in enflasyon oranı yılda %0,10 azaltılarak yılda %9,5 olarak değiştirildi.

STEEM
STEEM ağın temel tokenidir. Birden çok kriptopara değişim borsasında ve pazarlarda işlem görür. Piyasa değeri, Steem’in ödediği ödül havuzunun değerini belirler. STEEM değeri de Steem doları değerini destekler.

STEEM Gücü (STEEM Power)
STEEM Power (yaygın olarak SP olarak kısaltılır), akıllı bir sözleşmeye girilen ve bir kullanıcı hesabının ağın geri kalanına kıyasla sahip olduğu etki miktarını temsil eden STEEM’dir. Bir kullanıcının STEEM Gücü ne kadar fazla olursa, oyunun mesaj veya yorumlar üzerindeki etkisi de o kadar yüksek olur. STEEM Power ayrıca, bir hesabın tanık onaylama oylamasına ilişkin ağırlığını da belirler.

Hesaplar, STEEM Power şeklinde az miktarda yatırılan STEEM ile oluşturulur. İçerik yaratıcıları, varsayılan %50 likit para birimi (STEEM ve Steem dolarının bir bileşimi) ve % 50 STEEM Power yerine %100 STEEM Power ödül seçme hakkına sahiptir. Kullanıcılar ve yatırımcılar, güçlendirme (powering up) adı verilen, likit STEEM’i STEEM Power’e dönüştürme seçeneğine de sahiptir.

STEEM Power doğrudan aktarılmaz ya da ticareti yapılamaz, ancak hesap sahibi, hesabın toplam STEEM Gücünün 1/13’üne kadar olan bir oranda haftalık ödemelerde likit STEEM’i çekmeyi seçebilir. Buna güç azalması (powering down) denir. Hesap, oy verme etkisini STEEM’in çekilmesi ile orantılı olarak kaybedecektir.

Steem Doları
Steem doları veya Steem Bazlı Dolar (kısaltılmış SBD), Birleşik Devletler doları’na sabitlenmek üzere tasarlanmış bir varlıktır. Steem doları, kriptopara borsalarında işlem görebilir ve mallar ve hizmetler için ödemelerde kullanılabilir.

Steem’in blok zincirinde bir iç pazar vardır. Bu pazar Steemit web sitesine entegre edilmiştir ve Steem’in Steem dolar ile işlem görebileceği bir pazardır. Steem doları 3.5 günlük bir süreçte STEEM’in eş değer değerli bir miktarına dönüştürülebilir.

Tutulan Steem dolarına faiz de uygulanmaktadır. Bu oran Steem’in tanıkları tarafından topluca bir değişken olarak ayarlanır. Bu oran genellikle %0’dır, ancak dalgalanabilir. Steem doları ABD doları paritesinin altında işlem görüyor ve Steem dolarının arzı, likit STEEM arzına kıyasla çok yüksek olmasa da, faiz oranı artabilir.

Nominal olarak ABD dolarına “sabitlenmiş” iken, Steem sistemi kripto para birimlerinin oynaklığıyla birlikte bu hedefin sürdürülmesini zorlaştırıyor. Tanıklar SBD para biriminin değerini maniple etmek için güçlendirilebiliyorlar. Bununla birlikte, ABD doları paritesinin üstünde ve altında düşüşler de yaygındır.

Cüzdan
Steemit’teki cüzdan sayfası, tokenleri ve bir hesaba ait oylama gücünü gösterir. Bitcoin cüzdanlarından farklı olarak, her Steem cüzdanı genel olarak görünürdür ve belirli bir hesaba açıkça bağlanmıştır. Bir cüzdan sahibi için Steem doları ve STEEM işlemleri cüzdan sayfasından yapılabilir. Buna ek olarak, hesap sahipleri, güçlendirme veya güç azaltmayı, likit tokenleri hesaplarına veya hesaplarından başka hesaba aktarmayı ve Steem dolarını STEEM’e dönüştürmeyi cüzdanlarından yapabilirler. Tasarruf bakiyesi bir güvenlik tedbiri olarak sunulur ve çekim işlemi 3 gün sürer. Powering up denilen işlem hemen, ancak powering down denilen işlem ise haftalar sürebilir. STEEM’i satın alma veya satma (SBD’ye dönüştürme) işlemler,, satın al veya sat emirleri oluşturarak Market üzerinden yapılabilir.

Ödüller
Yazı ve yorum ödülleri, yazara %75, küratörlere %25 olacak şekilde ikiye bölünüyor. STEEM Power ve likit tokenlerinin 50/50 oranında bölünmesi, bir yazının veya yorumun yapılmasından 7 gün sonra yazarlara ve yorumculara verilir. Yazılar için %100 STEEM Power ödülü isteğe bağlıdır. Yazarlar, ödemeleri reddedebilirler.

Kullanım ve medya
Bundan kısa zaman önce Steemit nedir diye araştırdığımızda pek bir bilgi bulamıyorduk. Fakat Steemit oldukça gelişti. Mayıs 2017 itibariyle şu an 170.000’den fazla Steem hesabı var. 4 Temmuz 2016’daki sert çataldan sonra Steemit kullanıcılarına 1.300.000$ STEEM ve Steem coları ödedi.

Steemit, Temmuz 2016’da Adam Hayes (Investopedia) tarafından ilginç ve “yıkıcı blok zincir tabanlı medya topluluğu” olarak tanımlandı. Kriptopara ve ekonomi ile ilgili medyada yer buldu.

Kaynak