پزشکی شخصی: روند آینده در پزشکی

پزشکی شخصی یکی از روندهای مهم در تحولات نوین پزشکی است که هدف آن ارائه‌ی درمان‌های اختصاصی برای بیماران است که پذیرش و کارآیی بالاتر و ایمنی بیشتر داشته باشد. این روش درمان مشتمل بر راه‌های درمانی جدید برای بیمارانی است که به روش‌های سنتی درمانی پاسخ نمی‌دهند.

باز یکی دیگر از اهداف پزشکی شخصی، شناسایی بیماری‌هایی است که یک فرد خاص احتمال دارد به آن مبتلا شود و ارائه‌ی روش خاص و سفارشی برای پیش‌گیری و درمان آن بیماری.

اساس پزشکی شخصی مبتنی بر دو عامل است: یکی استعداد وراثتی و ویژگی‌های ژنتیکی فرد که شامل DNA و ژن‌های موجود در کروموزوم‌ها است، و دیگری محیطی که فرد در آن زندگی می‌کند، اعم از عادت‌های غذایی، ویژگی‌های زیست‌محیطی، و سایر عوامل محیطی که ممکن است بر سلامتی فرد تأثیر بگذارد.

با در نظر گرفتن این دو عامل، بدیهی است که شرایط تندرستی و پزشکی هر شخص ممکن است با شخص دیگر متفاوت باشد. ازاین‌رو، کاملاً عقلانی است که برای هر فرد، در صورت امکان، از روش‌های تشخیصی و درمانی کاملاً اختصاصی استفاده شود که با ویژگی‌های ژنتیکی و محیطی آن فرد هماهنگی داشته باشد.

مهم‌ترین عاملی که انگیزه و محرک پیدایش رشته‌ی پزشکی شخصی بوده است، تحولات عظیمی است که در زمینه‌ی ژنتیک به وقوع پیوسته و امکان توالی‌یابی کل ژنوم افراد با فناوری نسبتاً ارزان‌قیمت فراهم شده است. اساساً می‌توان در هر شخص با کاویدن ژنوم و اطلاعات ژنتیکی به اطلاعات منحصربه‌فردی در زمینه‌ی استعداد ابتلا به بیماری‌های مختلف و یا ویژگی‌های محافظتی شخصی در مقابل بیماری‌ها دست پیدا کرد. بر این اساس، امکان ارائه‌ی داروهای معین که هماهنگ با سرشت ژنتیکی شخص باشد، فراهم شده است.

به همین ترتیب، در بعضی از بیماری‌ها، مانند سرطان‌ها، می‌توان ویژگی‌ها و نشانگرهای خاص توموری را که شخص به آن مبتلا شده است، شناسایی کرد، و درمان‌های کاملاً اختصاصی برای آن تومور ارائه نمود. بدیهی است که بعضی از این ایده‌ها هنوز به‌طور کامل عملی نشده و در مرحله‌ی نظری قرار دارد. با این حال، زمانی که این ایده کاملاً به واقعیت بپیوندند، می‌توان امیدوار بود که سرطان‌ها با روش‌های کاملاً اختصاصی و هدفمند قابل علاج باشد.

در همین زمینه، بعضی از کشورها بانک‌های اطلاعاتی بزرگ ایجاد کرده‌اند که متشکل از کد ژنتیکی افراد و شهروندان آن کشور است، تا با استفاده از این اطلاعات، در زمینه‌ی بیماری‌های مختلف، عوامل زمینه‌ساز، و نحوه‌ی پیدایش بیماری‌ها و راه‌های معالجه و درمان آنها تحقیقاتی را به عمل آورند.

البته باید دانست که در این زمینه، نگرانی‌هایی نیز—خصوصاً از نظر حریم خصوصی افراد—وجود دارد. به‌عنوان مثال، در صورتی که شرکت‌های بیمه به اطلاعات افرادی که استعداد ابتلا به بیماری‌های خاص دارند، دسترسی پیدا کنند، ممکن است میزان حق بیمه‌ی آنها را افزایش دهند. به همین ترتیب، نهادهای دیگر نیز با استفاده از این داده‌ها ممکن است برخی از حقوق شهروندی و حریم خصوصی افراد را نقض نمایند. طبیعی است که لازم است تعادلی بین منافع و مضار در این زمینه برقرار شود، تا بتوان به بهترین نتیجه برای تک‌تک شهروندان دست پیدا کرد.