Podejmowanie decyzji przez ważenie różnych czynników (Decision Matrix Analysis) i przykład wykorzystania
Czym jest Decision Matrix Analysis?
Decision Matrix Analysis (z ang. Macierz Decyzyjna) to lista wartości w wierszach i kolumnach, która umożliwia analitykowi systematyczne identyfikowanie, analizowanie i ocenianie wydajności relacji między zestawami wartości i informacji. Analiza matryc decyzyjnych jest najprostszą formą analizy decyzji wielu kryteriów (MCDA), znanej również jako pomoc decyzyjna o wielu kryteriach lub zarządzanie decyzjami o wielu kryteriach (MCDM, Multiple Criteria Decision Management). Zaawansowana MCDA może obejmować wysoce złożone modelowanie różnych potencjalnych scenariuszy przy użyciu zaawansowanej matematyki.
Elementy matrycy decyzyjnej pokazują decyzje oparte na określonych kryteriach decyzyjnych. Macierz przydatna jest do badania dużych mas czynników decyzyjnych i oceny względnego znaczenia każdego czynnika. Macierz decyzyjna służy do opisu problemu analizy wielu kryteriów (MCDA). Problem MCDA, w którym istnieje M alternatywnych opcji i każda musi być oceniona według kryteriów N, może być opisany przez macierz decyzyjną, która ma N wierszy i M kolumn, lub M × N elementów. Każdy element, jest albo pojedynczą wartością liczbową, albo pojedynczą oceną, reprezentującą wydajność alternatywy i kryterium.
Tworzymy własną tabelę opartą na metodzie Decision Matrix Analysis
Czy taka tabela przyda się zwykłemu człowiekowi? Otóż może być bardzo pomocna w wielu dziedzinach.
Żeby nieco ułatwić i sprawdzić w praktyce jak działa najprostsza analiza wyborów, wykonajmy równie prostą tabelę decyzyjną w Excelu.
Możemy stworzyć tabelę wyboru najlepszego koloru do naszego pokoju, kupno konkretnego samochodu, opłacalność inwestycji czy wybór najlepszego w danym momencie miejsca które chcemy zwiedzić. Za przykład wybrałem najlepsze miejsce podróży.
Wszystko opiera się na przeanalizowaniu danych które wpiszemy. A więc potrzebna jest nam do tego wiedza, aby móc odpowiedzieć na kryteria możliwie poprawnie i wpisać odpowiednią wartość. W przypadku podróży potrzebne są nam informacje o danych miejscach które chcemy odwiedzić (np. jaka będzie pogoda) aby określić ją w skali (od 1-5). Na szczęście większość informacji możemy sprawdzić w sieci. Drugą pozytywną cechą takiej analizy jest to że nabywamy lub uzupełniamy wiedzę o danym miejscu.
1. Wpisujemy wszystkie kryteria w pionie i opcje wyboru w poziomie tak jak widać na przykładzie niżej
2. Wpisujemy odpowiednie wartości w komórki
Wyjaśnienie wyżej wpisanych wartości:
Jeśli ważnym kryterium jest dla nas aby w miejscu w które chcemy się udać było bardzo spokojnie wpisujemy wartość najwyższą tego kryterium czyli 5. Jeśli w danym miejscu (pierwszy przykład Islandii) wiemy że jest relatywnie spokój, wpisujemy odpowiednią wartość. Oczywiście Islandia służy tu tylko za przykład, możemy wpisać tu bardziej konkretne miejsce np. miasto. Taki schemat dotyczy każdej zapełnianej komórki. Ważne tylko aby wszystko było logiczne i możliwie zgodne z prawdą.
3. Wynik
- Co zrobić aby otrzymać wynik?
Wpisujemy w komórkę pod Islandia:
=SUMA.ILOCZYNÓW(B2:B15;C2:C15)
i zatwierdzamy klawiszem ENTER
Postępujemy podobnie z kolejnymi komórkami aż otrzymamy wyniki we wszystkich komórkach
Jak widać mamy już wyniki obliczeń:
4. Analiza wyników
Kolejny krok to wybranie szybkiej analizy po zaznaczeniu wszystkich pięciu komórek z wynikami
A następnie:
- Po czym zaznaczamy wszystkie komórki z wartościami procentowymi. Na pasku wybieramy formatowanie warunkowe nastepnie skale kolorów i wybieramy pierwszy schemat:
5. Tak wygląda ostateczna tabela i wyniki:
Wnioski? Osoba która wpisała takie wartości powinna wybrać Chorwację. W drugiej kolejności rozważyć Islandię . Pozostanie w domu jest lepszą opcją niż Alaska. Natomiast Antarktyda jest ostatnim miejscem w które powinniśmy się udać.
Wyników nie trzeba traktować jako ostatecznej wyroczni. Szczególnie ze względu na to że człowiek jest omylny i można źle przeanalizować kryteria lub nie uwzględnić wszystkich, ale na pewno w większości zadań analizy oparte na Decision Matrix Analysis powinny się sprawdzać.
Ze względu na to że większość danych opiera się na jednym schemacie aby stworzyć tworzyć kolejne tabele wystarczy podmieniać tylko cyfry kryteria i opcje wyboru.
Naprawde ludzie podejmuja tak decyzje?;)
Jest to połączenie matematyki z elementami psychologii więc z pewnością takie metody lub podobne są wykorzystywane. Otóż tę metodę sprawdziłem wielokrotnie i za każdym razem wyniki pokazują najlepszą opcję. Analizę taką można wykonać na kartce papieru podliczyć punkty i będzie mniej więcej to samo, tylko że Excel daje więcej możliwości i jest przejrzyście. Można tworzyć bardziej skomplikowane zależności jeśli się chce. Istnieją również płatne programy, pewnie bardziej zaawansowane niż zwykła tabela w Excel, ale dla pierwszego sprawdzenia jak to działa wystarczy prosta tabela. Na androidzie natomiast jest darmowy program nazywa się Decision Crafting.