Po co ci katar i jak się go szybko pozbyć?

Leczony trwa 7 dni, a nieleczony tydzień. Czy to na pewno prawda? Czy nieleczony katar może być groźny dla zdrowia? Dzisiaj dowiecie się wszystkiego o katarze.

Katar, zwany również nieżytem nosa i zatok przynosowych (rhinosinusitis), jest bardzo częstą dolegliwością, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Szacuje się, że jest on najczęstszym problemem z jakim pacjenci zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu. Objawy kataru związane są z pojawieniem się w obrębie błony śluzowej nosa stanu zapalnego, spowodowanego:

• infekcją
• reakcją alergiczną

Za rozwój kataru infekcyjnego odpowiadają głównie wirusy, które wywołują typowe objawy przeziębienia. Wśród nich najczęściej występują rhinowirusy, koronawirusy oraz adenowirusy. Przenoszą się one drogą kropelkową i jest ich ponad 200 rodzajów. Dorośli mogą chorować 2-4 razy w roku, a dzieci nawet raz w miesiącu.

Katar jest też objawem, który może pomóc w odróżnieniu zwykłego przeziębienia od grypy. W przypadku grypy objawy mogą być podobne do przeziębienia, jednakże katar występuje niezwykle rzadko. Dużo bardziej charakterystyczne są suchy kaszel, wysoka gorączka oraz bóle mięśni i stawów.

Inną przyczyną nieżytu nosa może być zakażenie bakteryjne. Dochodzi do niego dużo rzadziej i często jest ono powikłaniem wcześniejszego zakażenia wirusowego. Nieżyt nosa najczęściej mogą wywoływać bakterie takie jak Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) i Haemophilus influenzae (tzw. pałeczka grypy).

W przypadku infekcji wirusowej oprócz kataru mogą towarzyszyć: ogólne złe samopoczucie, gorączka, kaszel, drapanie w gardle. Przy katarze bakteryjnym pojawia się też ropna wydzielina, gorączka jest zwykle wyższa, a samopoczucie gorsze. Jeśli chodzi o katar alergiczny to charakterystyczny może być świąd, kichanie i objawy ze strony spojówek.

Dokładną diagnozę stawia lekarz w oparciu o wnikliwy wywiad i badanie przedmiotowe. Na tej podstawie może potwierdzić czynnik wywołujący objawy i zaordynować odpowiednie leczenie.

Ze względu na najczęstszą przyczynę kataru - zakażenie wirusowe - stosuje się leczenie objawowe. Polega ono przede wszystkim na łagodzeniu obrzęku i udrożnieniu nosa. W terapii kataru stosować można następujące grupy leków:

• sympatykomimetyki - obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa, należą tu pseudoefedryna i fenylefryna (stosowane doustnie), oraz oksymetazolina i ksylometazolina (w postaci sprayów, kropli i żeli do nosa)
• leki przeciwhistaminowe - hamują objawy w sezonowym alergicznym nieżycie nosa, występują także w preparatach złożonych wspomagających udrażnianie nosa, do tej grupy należą np. cetyryzyna, loratadyna (leki doustne)
• glikokortykosteroidy wziewne - zmniejszają wczesne i późne objawy w alergicznym nieżycie nosa, są stosowane donosowo: budezonid, beklometazon, flutykazon
• mesna, kwiat pierwiosnka, olejek eukaliptusowy, olejek tymiankowy - leki rozrzedzające wydzielinę, dodatkowo olejki eteryczne są naturalnymi antyseptykami
• roztwory soli lub wody morskiej (izo- lub hipertoniczne) - ich zadaniem jest oczyszczenie przewodów nosowych, dodatkowo roztwory hipertoniczne (stężenie powyżej 0,9% NaCl) obkurczają śluzówkę nosa
• Rivanol - środek antyseptyczny stosowany przy ropnej wydzielinie z nosa i zatok (roztwór do przepłukiwania o stężeniu 0,1%)

Warto podkreślić, że sympatykomimetyków donosowych (preparaty Sudafed, Otrivin, Xylorin itp.) nie należy stosować dłużej niż 3-5 dni, ponieważ może to doprowadzić do wtórnego polekowego zapalenia błony śluzowej nosa. Na skutek niewłaściwej aplikacji istnieje ryzyko połknięcia, które może spowodować działanie ogólnoustrojowe - jak przy podaniu sympatykomimetyków doustnych (wzrost ciśnienia krwi, przyśpieszenie akcji serca, ogólne pobudzenie). Należy w tym przypadku zachować szczególną ostrożność u osób z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu serca, chorobami układu krążenia.

Czy katar jest potrzebny?
Choć wydawać by się mogło, że katar tylko utrudnia nam życie, to jednak jego rola jest ważna. Przede wszystkim pomaga on w oczyszczaniu się dróg oddechowych poprzez usuwanie zalegającej tam wydzieliny i wirusów. Z tego powodu ważna jest prawidłowa higiena nosa w czasie trwania kataru. Przede wszystkim warto podkreślić, że nos należy wydmuchiwać każdorazowo do czystej chusteczki higienicznej, a po zakończeniu tej czynności należy umyć ręce. Jest to ważne, gdyż w ten sposób nie dopuszczamy do rozprzestrzeniania się wirusów, które łatwo się przenoszą.

Czy zbagatelizowanie kataru może być groźne?
Tutaj należy zachować zdrowy rozsądek. Samoistna poprawa następuje w ciągu 2-3 dni, a po tygodniu u większości chorych objawy ustępują. Jeśli jednak osłabione zatoki zostaną zaatakowane przez bakterie, dolegliwości się zaostrzą. Wówczas najwyższy czas udać się do lekarza, gdyż skuteczne leczenie umożliwi tylko antybiotyk. Leczenie ostrego zapalenia zatok może potrwać nawet do 3 tygodni, choć zazwyczaj choroba ustępuje szybciej.

W przypadku niewłaściwego leczenia (np. samodzielnie, popularnymi środkami jedynie łagodzącymi objawy infekcji, dostępnymi bez recepty), można spodziewać się długotrwałych kłopotów. Wprawdzie dolegliwości mogą ustąpić na kilka-kilkanaście dni, ale potem znowu powrócą, często ze zdwojoną siłą. Gdy problemy z zatokami utrzymują się powyżej 3 miesięcy, wówczas należy podejrzewać przewlekłe zapalenie zatok, na które może chorować aż 15% Polaków. Wiele osób bagatelizuje objawy takie jak długotrwały, cieknący katar, bóle głowy, uczucie zatkania nosa, osłabiony węch, chrypka. Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zapalenie zatok może być nie tylko bolesne i uciążliwe, ale też grozi powikłaniami. Co prawda te najpoważniejsze (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień mózgu, powikłania oczodołowe) zdarzają się rzadko, jednak bywają niebezpieczne dla życia.

Mam nadzieję, że z taką wiedzą już żaden katar nie będzie Wam straszny :)
Standardowo, jeśli macie pytania to odpowiem na nie w komentarzu.

Źródła:
Janiec W., Farmakodynamika, Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
Mutschler E., Farmakologia i Toksykologia, MedPharm, Wrocław 2009
http://farmacja.net/
https://bazalekow.mp.pl/
https://www.acatar.pl/
http://zdrowie.gazeta.pl/
https://www.cefarm24.pl/
http://indianexpress.com/