Bocian

Kiedyś na Kurpiach na powitanie powracających wiosną bocianów pieczono specjalne bułeczki w kształcie bocianich łap. Tak też się nazywały - bocianie łapy. Wierzono, że włożenie ich do gniazd zapewni urodzaj.
Obecnie bocian biały nadal jest jednym ze zwiastunów wiosny. Ich widok i klekot w naszym kraju nierozerwalnie wiąże się z ciepłą połowa roku.

Źródło: Pixabay.com

Pierwszy bocian wiosny nie czyni

Media rozpisują się już o przylocie do Polski pierwszych bocianów. Potrafią pojawić się gdy aura jeszcze nie jest wiosenna. Najwięcej bocianów przylatuje do nas ze swoich zimowisk w kwietniu. Zimują w Afryce. Przylatują do Polski wschodnim szlakiem przez Bosfor. Bociany lecąc do nas mogą przebyć nawet do 10 tys km (to odległość jak od równika do bieguna). Zajmuje im to ok. 2 miesięcy. Dziennie pokonują do 200 km. Lecą głównie lotem szybowcowym wykorzystując prądy powietrzne. Podczas lotu najczęściej są niewidoczne z ziemi, przelatują bowiem na wysokości do 2,5 km. Wędrówki migracyjne odbywają zawsze stadami.

Źródło: Wikipedia. Stado bocianów przelatujące nad Izraelem.

Bocian szpieg

O trasie wędrówek mamy informacje dzięki nowoczesnym nadajnikom zakładanym na plecy ptaków. Zasilane są bateriami słonecznymi, ważą ok 30 g. Dzięki tej technologii na bieżąco można śledzić ich przeloty. W sieci istnieją strony umożliwiające śledzenie bocianów.

W 2015 r w Egipcie schwytano bociana z nadajnikiem z anteną na plecach, uznano go za szpiega i osadzono w więzieniu. Ptak wypuszczony został dopiero po interwencji egipskich ornitologów.

Bocianie gniazda

Po przylocie do Polski wybierają lub budują gniazda. Budową lub naprawą głównie zajmuje się samiec. Gniazda mają średnicę do 2 m i wysokość kilkadziesiąt centymetrów, choć bywają też o wysokości do 2m, a nawet 4m. Ornitolodzy aby wejść do tak wysokich gniazd używają drabin. Osiągają masę ponad 2 ton. Ptaki najchętniej zakładają je na wysokości 10-20 m. W bocianich gniazdach często gnieżdżą się również inne ptaki np. wróble. W jednym z gniazd ornitolodzy naliczyli 5 par kawek i 40 par wróbli.

Źródło: Pixabay.com

Gniazda mogą służyć kolejnym pokoleniom bocianów kilkadziesiąt lat. Znane są przypadki ponad 100 letnich gniazd. Na wolności bociany mogą dożyć 35 lat.

Źródło: Pixabay.com Gniazdo na platformie na dachu.

W Polsce ptaki te chętnie zakładają gniazda na słupach energetycznych. Energetycy przed przylotem ptaków stawiają im specjalne platformy gniazdowe. Platformy chronią linie energetyczne przed zwarciami i przerwami w dostawie prądu.

Źródło: Pixabay.com Gniazdo na słupie elektrycznym bez platformy

Na portalu bociany.pl prowadzona jest baza gniazd w naszym kraju. Można dowiedzieć się ile i dokładnie gdzie w naszej miejscowości jest bocianich gniazd - http://baza.bociany.pl/gniazda.
Na portalu tym można również znaleźć instrukcję budowy platformy na gniazdo.

Walki o gniazda

Badania wskazują, że o ok. 30% gniazd bociany toczą walki. Boje odbywają się na gnieździe i w powietrzu. Czasami uderzenia dziobem są na tyle poważne, że zabijają rywala. Do potyczek bociany używają dziobów i skrzydeł.
Część ptaków zajmuje te same gniazda. Jednak nawet one co kilka lat zmieniają je na inne. Prawdopodobnie większość ptaków corocznie wybiera nowe.

Źródło: Pixabay.com

Bociania wieś

Jednym z ulubionych miejsc gniazdowania bocianów jest u nas wieś Żywkowo położona w woj. warmińsko-mazurskim. Są tu 42 gniazda, które zamieszkuje ok. 160 tych ptaków.

Źródło: Wikipedia. Bocianie gniazda.

Bociany nie należą do romantycznych

Ptaki te przylatują na nasze ziemie w celach lęgowych. U nas składają jaja i odchowują młode przygotowując je do długiego lotu do Afryki. Okazuje się, że bociany łączą się w pary po przylocie na tereny lęgowe. Pozostałą część roku żyją nie pozostając "w związku". Nie tracą czasu na zaloty. Najczęściej po przylocie do Polski na gnieździe pierwszy siada samiec i od razu zaczyna jego remont. Gdy samica siada na dane gniazdo następuje przywitanie się ptaków i tego samego dnia lub następnego dochodzi już do kopulacji. Parę łączy gniazdo i młode.

Źródło: Pixabay.com

Co ciekawe zdarza się zmiana partnerów podczas walki o gniazdo. Jeśli napastnik wygra "współmałżonek", który nie brał udziału w bitwie może zostać ze zwycięzcą, a nie opuścić je z pokonanym. Jeśli w gnieździe są już jaja, to w trakcie zmiany partnera jaja są wyrzucane i składane są nowe jaja z nowym partnerem.

Rodzicielstwo

Samica składa od 1 do 7 jaj (w Polsce średnio 4 jaja). Bocianiątka wykluwają się po ok 33-34 dniach wysiadywania. Jaja wysiadują oboje rodzice. Karmione są zwróconym pokarmem rodziców. Pojone są wodą przynoszoną w wolu. Zaobserwowano też, że bociany potrafią przynieść do gniazda nasączoną wodą kępkę mchu i wyciskając ją poić pisklaki. Jest to uważane za umiejętność posługiwania się narzędziem. W gorące dni rodzice dodatkowo polewają młode wodą. W gnieździe ptaki utrzymują czystość. Pisklęta swoje potrzeby załatwiają na brzegu gniazda, nie zanieczyszczając środkowej części. Wikipedia podaje, że "silniejsze pisklęta nie są agresywne w stosunku do słabszego rodzeństwa, zdarzają się jednak przypadki, że słabe lub małe pisklęta są czasami zabijane przez rodziców". Znane są też przypadki wyrzucania przez rodziców słabego pisklaka z gniazda.

Źródło: Pixabay.com

Pierwszy lot młode podejmują najczęściej ok 10 tygodnia życia. Najpierw przygotowują się do niego ćwicząc skrzydła, podlatując metr ponad gniazdo. Pierwszy lot jest nieporadny. Młody bociek musi nauczyć się utrzymywać równowagę, manewrować, lądować i podrywać się do lotu. Musi się tego nauczyć aby móc wyruszyć do afrykańskich terenów zimowych. Całe rodzicielstwo czyli od złożenia jaj do usamodzielnienia się młodych trwa ok. 100 dni.

Bocianie menu

Bociany są mięsożerne. Żywią się głównie owadami, dżdżownicami, małymi wężami, myszami, ryjówkami, młodymi szczurami, kretami, jaszczurkami, rybami i żabami. Zdarzają się też większe ofiary jak łasice i młode zające. Gdy jest okazja wyjadają pisklęta z gniazd. Zjadają także ślimaki i małże.

Źródło: Pixabay.com

Bocian upolowany pokarm połyka w całości. Zdarza się też, że najpierw musi go rozdrobnić uderzeniem dzioba. Ptaki te nie mają zębów. Po strawieniu wypluwają resztki kości, sierści, zębów i innych niestrawionych resztek. Są to tak zwane wypluwki.

Gdyby przyszło komuś karmić bociana to należy pamiętać o jego mięsożernej diecie. Nie wolno dawać mu makaronu, ryżu, chleba lub ziemniaków. Dorosły ptak potrzebuje dziennie ok. 1 kg pożywienia.

Źródło: Wikipedia. Bocian z upolowanym młodym królikiem.

Bocian jako lekarstwo

Dawniej w celach leczniczych potrafiono wykorzystać niemal całego bociana, łącznie z jego odchodami. W Polsce bocianim tłuszczem leczono podagrę lub kołtun na głowie. Jako środek leczniczy stosowano nawet ich krew.

Przynoszenie dzieci przez bociany

Wierzenie to najbardziej wyraźne jest w niemieckim folklorze. Bociany miały znajdować dzieci na bagnach lub w jaskiniach i w koszu lub dziobie przynosić je matce wrzucając przez komin. Wierzenie to spopularyzował w XIX w Hans Christian Andersen w swoim opowiadaniu pt. "Bociany".
Z kolei Słowianie wierzyli, że wiosną i latem za pomocą bocianów dusze wstępowały do łon kobiet.

Źródło: Pixabay.com

Bociany wylatują na zimowiska pod koniec sierpnia. Ptaki te najpierw gromadzą się w tzw. sejmiki aby grupami ruszyć na swoje zimowe tereny. Wraz z odlatującymi bocianami powoli kończy się też lato. Ale póki co cieszmy się ich przylotami i nadchodzącą wiosną.

Źródła:
http://www.eduscience.pl/artyku%C5%82y/czy-bociany-s%C4%85-faktycznie-zwiastunem-wiosny
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bocian_bia%C5%82y
http://www.bocianopedia.pl/
http://www.bociany.pl/
http://www.energa-operator.pl/o_nas/platformy_dla_bociana.xml

Pozdrawiam,
@tapioka :)