Skutki podatkowe handlu kryptowalutami

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Dnia 4 kwietnia 2018 roku, dokładnie 26 dni przed ostatecznym rozliczeniem PIT-37, otrzymaliśmy instrukcje jak należy poprawnie rozliczyć transakcję z kryptowalut. Po pierwsze zgodnie z zapowiedziami różnych autorytetów z Internetu (np. Pan Sławomir Mentzen) należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych od każdego zakupu kryptowaluty. Wynika to z tego, że Ministerstwo Finansów uznaje kryptowaluty jako prawo majątkowe. Skutkować to będzie ogromnym podatkiem od samego obrotu kryptowalutami, gdyż podatek wynoszący 1% należy uiścić od kwoty zakupu danej wirtualnej waluty, czyli każdej pojedynczej transakcji.

Adam posiada na giełdzie kryptowaluty o wartości 10 000 PLN. Dokonuje na nich 50 transakcji dziennie. Zarabia na małych wahaniach kursów. PCC do zapłaty za jeden dzień handlu wynosi 5 000 PLN (1 % wartości portfela, 100 PLN x 50 transakcji). W ciągu miesiąca kwota ta sięgnie 150 000 PLN podatku PCC.

Temat jest wałkowany od paru dni. W telegraficznym skrócie, za każdy zakup kryptowaluty za PLN czy inną “tradycyjną walutę”, należy wypełnić trójstronicową deklarację oraz uiścić podatek w wysokości 1% wartości rynkowej nabywanego prawa majątkowego zbywanej kryptowaluty. Obowiązek zapłaty PCC dotyczy również wymiany krypto-krypto. Problemem w zaistniałej sytuacji jest identyfikacja drugiej strony transakcji. Handlując na giełdzie nie mamy możliwości uzyskania takiej informacji. Jest to istotne, ponieważ w przypadku gdy drugą stroną transakcji jest przedsiębiorca (podatnik VAT) nie ma obowiązku składania deklaracji. Możemy jednak wywnioskować z dotychczasowych regulacji, iż obowiązek zapłaty PCC dotyczy sytuacji:

1. Jeśli oferujesz zakup btc za fiat, obowiązek zeznania i zapłaty spoczywa na Tobie.
2. Jeśli oferujesz sprzedaż btc za fiat, obowiązek zeznania i zapłaty spoczywa na Twoim kontrahencie.
3. Jeśli oferujesz zakup bądź sprzedaż btc za inny alt (i w ogóle alty za alty), obowiązek zeznania i zapłaty spoczywa solidarnie na Tobie i kontrahencie (por. art. 5 ust. 2. PCC)

Kolejnym problemem jaki stwarza obowiązek zapłaty PCC jest sam fakt jego wypełnienia. Mianowicie, podatek od czynności cywilnoprawnych został uchwalony z myślą o ściąganiu daniny z różnego rodzaju umów. Z tą różnicą, że druczek PCC-3 został skonstruowany tak przez racjonalnego ustawodawcę, że nie można w nim zawrzeć więcej jak jednej umowy. W przypadku handlu kryptowalutami, umową jest każda, pojedyncza transakcja. Chcąc legalnie wypełnić swój obowiązek podatkowy, należy wypełnić PCC-3 tyle razy, ile transakcji zawarliśmy. Wiąże się to z ogromnym nakładem papieru i pracy. Bez odpowiedniego systemu informatycznego, osoby zawierające setki transakcji dziennie będą miały pełne ręce roboty. W niektórych przypadkach prawdopodobnie będzie niemożliwym dopełnienie swojego obowiązku podatkowego.
Mitem, który należy obalić jest stanowisko wielu forumowych znawców, że nie ma potrzeby płacenia podatku od czynności cywilnoprawnych w sytuacji zakupu kryptowalut powyżej 1000 PLN. Nie jest to prawdą, gdyż próg ten zarezerwowany jest dla rzeczy, a polskie prawo podatkowe nie uznaje wirtualnych walut jako rzecz, tylko jako prawo majątkowe. Nie ma obowiązku płacenia podatku od wartości transakcji poniżej 50 PLN. Nie zmienia to faktu, że deklarację PCC-3 należy wypełnić.

Podatek dochodowy

Sytuacja związana z podatkiem dochodowym jest dużo mniej dramatyczna. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa oraz wybranej stawki opodatkowania podatek należny jest od zysku uzyskanego ze sprzedaży danej kryptowaluty.

Wzór na obliczenie podatku dochodowego jest bardzo prosty: Wartość sprzedaży - wartość zakupu = Kwota od której należny jest podatek.

Przez długi czas osoby obracające kryptowalutą żyły w przekonaniu, że podatek należny jest tylko w sytuacji wypłaty zarobionych pieniędzy z powrotem na konto. Nic bardziej mylnego. Podatek dochodowy musi zostać zapłacony od każdej transakcji. Zgodnie z powyższym “wzorem” należy obliczyć czy dana transakcja wygenerowała stratę czy też zysk. Na koniec roku należy podliczyć zyski i straty z zawartych transakcji oraz zapłacić podatek dochodowy.
Ponadto, dla polskich organów podatkowych nie ma żadnego znaczenia czy kwota uzyskana ze sprzedaży kryptowaluty pozostała na giełdzie czy też została wypłacona na konto bankowe.
Często powielanym mitem jest to, że dopóki obracamy kryptowalutami na zagranicznych giełdach nie trzeba odprowadzać podatku. Jest to błędne stanowisko, gdyż zgodnie z art. 3 PIT, dopóki jesteśmy polskimi rezydentami podatkowymi nasz dochód podlega obowiązkowemu opodatkowaniu bez względu na miejsce uzyskania przychodów. Znaczy to tyle, że dopóki osoba fizyczna:
Posiada centrum interesów osobistych lub gospodarczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
Przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej, niż 183 dni w roku podatkowym
Podlega obowiązkowemu opodatkowaniu uzyskanego dochodu.

Przychód

Co w sytuacji gdy za posiadany Bitcoin kupimy jakiś towar np. chleb? Dowiedzieliśmy się, że nowoczesny spożywczak Pani Jadzi obsługuje płatności kryptowalutami. Pędzimy czym prędzej zobaczyć czy rzeczywiście tak jest. Wchodzimy do sklepu, bierzemy już wcześniej wspomniany chleb, płacimy. Wiadomość Ministerstwa Finansów z 4 kwietnia 2018 potwierdza, iż “przychód powstaje w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika pieniędzy (waluty tradycyjnej), innej kryptowaluty, towaru czy wykonania usługi.” Znaczy to, że w sytuacji zakupu chleba za daną kryptowalutę należy również odprowadzić podatek dochodowy zgodnie ze wzorem, gdyż polskie organy widzą w powyższym stanie faktycznym dwie transakcje. Po pierwszę sprzedaż kryptowaluty na walutę tradycyjną, a dopiero potem zakup chleba.

Przychód powstaje także w sytuacji wymiany jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę. Przez dłuższy czas organy podatkowego nie mogły zdecydować się w swoich interpretacjach czy wymiana krypto-krypto jest zdarzeniem podatkowym. Otrzymywaliśmy zbieżne informacje, w przeważającej części na korzyść nieopodatkowania wymiany jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę. Niestety, po jakimś czasie linia interpretacyjna się zmieniła. W zaistniałej sytuacji wymiany krypto-krypto należy również rozróżnić dwie transakcje. Po szczegóły, odsyłam do wykładu doktora Sławomira Mentzena, czas około 25:00.

Koszt uzyskania przychodu

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ministerstwo Finansów informuje, że kosztami są zatem wszelkie wydatki, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. Zostały faktycznie poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami,
2. Nie zostały wymienione w art. 23 ustawy PIT, zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów,
3. Są odpowiednio udokumentowane.

Ostatni warunek sprawia, iż przedsiębiorcy prowadzący uproszczoną formę ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych, nie są w stanie poprawnie (legalnie) rozliczyć się z państwem. Organy związane są rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2013 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Według powyższego element “odpowiedniego udokumentowania” jest spełniony dopiero, gdy dany przedsiębiorca udowodni zawarte transakcje np. fakturami. Jak wiemy giełdy kryptowalutowe takich dokumentów nie wystawiają. Powoduje to ogromne problemy, gdyż prowadząc ewidencję w uproszczony sposób nie jesteśmy w stanie legalnie (tak jakby to państwo sobie życzyło) odliczyć kosztów.

VAT

Kryptowaluty są zwolnione z VATU (TSUE sprawa C-264/14).

Podsumowanie

Państwo polskie nie chce być innowacyjnym. Nie jest niczym dziwnym, gdy racjonalny ustawodawca zastosował obecne regulacje, które nie nadążają za technologią. Blockchain i kryptowaluty potrzebują nowoczesnego prawa, które nie będzie dusiło postępującej branży. Z drugiej strony niewłaściwym jest stawianie kryptowalut na uprzywilejowanej pozycji np. w stosunku do papierów wartościowych, na które nakładany jest podatek dochodowy. Ważnym jest uregulowanie z głową, by móc przejść do kolejnego etapu adaptacji technologii do naszego przestarzałego systemu.
Po 5 dniach internetowego poruszenia dostaliśmy komunikat. Nie powinniśmy się za wcześnie cieszyć. Wciąż możemy być jeszcze bardziej opodatkowani.