Koncepcje prawa natury

Koncepcje prawa natury
Historyczne nurty pojmowania natury:
1)nurt kosmologiczno – racjonalistyczny: historycznie najstarszy, ukształtowany w ramach filozofii stoickiej. W tym ujęciu prawo natury pojmowane było jako zespół prawidłowości rządzących światem (kosmosem), w tym człowiekiem jako elementem wszechświata. Było ono przyjmowane jako prawidłowości natury. Można było wyróżnić dwie prawidłowości, aspekty:

• bytu - prawidłowości rządzące kosmosem i człowiekiem, były odbiciem racjonalności bytu, jako logos
• poznania - prawidłowości te były poznawane za pomocą rozumu

2)nurt psychologiczno – wolontarystyczny: ukształtował się na początku średniowiecza (Św. Augustyn, Plotyn). Prawo ujmowane jest przez ten nurt jako zespól nakazów wydanych przez Boga (który może swobodnie treść tych nakazów kształtować) skierowanych do ludzi dla ich zbawienia. Prawo natury ma zatem charakter nakazów niejako moralnych, całkowicie zależnych od woli Boga, prawo natury istnieje w Bogu, jego intencji, woli.

3)Tomizm Św. Tomasz – podstawa tomizmu jest koncepcja Tomasza z Akwinu, stanowiąca próbę syntezy (połączenia w całość) idei Arystotelesa z chrześcijaństwem. Tomasz wychodzi od ogólnej definicji prawa. Prawo to zespół reguł rozumu praktycznego, wydanych przez tego kto ma władze nad daną społecznością. Definicja ta obejmuje zarówno prawo wydane przez Boga jak i prawo wydane przez suwerena ludzkiego. Podstawowa zasada rządząca relacjami między różnymi rodzajami prawa była tzw. zasada partycypacji. Prawo niższego rzędu wyłaniało się niejako z prawa wyższego rzędu i o tyle zasługiwało na miano prawa o ile było w tym prawie wyższego rzędu zakorzenione. Punktem wyjścia było pojęcie prawa wiecznego lex aeterna.

Lex aeterna czyli prawo wieczne jest to wszechogarniający Boski plan powstania i biegu dziejów i końca całego wszechświata oraz człowieka jako elementu wszechświata. Prawo wieczne jest planem prowadzenia całego świata i każdego człowieka ku zbawieniu. Oznacza to, że część prawa wiecznego dotyczy przyrody czyli świata nieożywionego, część natomiast dotyczy człowieka. Z części dotyczącej człowieka jakiś wycinek jest poznawalny za pomocą ludzkiego rozumu. Prawem naturalnym jest ta część prawa wiecznego, która dotyczy człowieka jako gatunku jest poznawalna przez człowieka za pomocą rozumu.

4)oświeceniowa szkoła prawa natury od XVI do XVII w.: w Polsce XVIII w. Stanisław Staszic. Oświeceniowa szkoła prawa natury to określenie umowne. Przedstawicielami są Grocjusz, Spinoza, Locke, Kat i Hegel. W tym nurcie prawo naturalne nie jest ujmowane jako zespól reguł czy prawidłowości ale jako zespól wolności i praw (prawo podmiotowe). Drugą cechą tego ujęcia jest to, że oświecenie zrywa z tradycją w szczególności z tradycja religijną dążąc do uwolnienia człowieka od wszelkich pozarozumowych ograniczeń, także od Boga. Prawo naturalne miało być zatem niezależne od religii. Trzecim punktem prawa natury jest struktura (natura) człowieka jako jednostki, autonomicznego podmiotu w szczególności jego umysł lub struktura społeczeństwa. Z nurtem tym należy wiązać bardzo silne tendencje kodyfikacyjne przy czym zakładano, że kodyfikacja nie ma być wyrazem swobodnej woli organu wydającego dany akt ale raczej przypomnieniem czy odkryciem tego co człowiekowi z natury przysługiwało.

Ksiązka - Historia doktyn politycznych i prawnych. Olszewski i Chojnicka
Obraz - https://pixabay.com/en/justice-statue-lady-justice-2060093/