Medicine is a good idea #17 Badania przesiewowe w onkologii! Co nam pacjentom się należy?

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Jeżeli jednak dochodzi do sytuacji, w której musimy podjąć czynności lecznicze to najlepiej uczynić to jak najszybciej szczególnie w chorobach nowotworowych. Dlatego w Polsce mamy Narodowy Program Zwalczania Chorób nowotworowych. Niestety zgłaszalność do badań przesiewowych w naszym kraju jest niska i oscyluje w okolicach 20-30%.
Wynika to głownie z tego iż pacjenci bagatelizują objawy i niechętnie podchodzą do badań gdy czują się w pełni zdrowi. Dlatego chciałbym aby steemianie byli elitą narodu i po przeczytaniu tego posta zachęcili rodziców, dziadków, a może siebie samych do zalecanej kontroli własnego zdrowia.

Narodowy Program Zwalczania Chorób nowotworowych.

Co nam oferuje? Badania przesiewowe w Polsce dotyczą 3 nowotworów:

• Raka piersi.
• Raka szyjki macicy.
• Raka jelita grubego.

Dlaczego tylko trzech? Otóż żeby skrining onkologiczny był skuteczny musi spełniać konkretne wymagania:

• Tani koszt przeprowadzenia badania.
• Duża czułość i swoistość testu.

Jeżeli popatrzymy na największą zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce to widzimy, że prowadzone badania dotyczą głownie tych, które najczęściej dotykają obywateli naszego kraju:

U Kobiet	U Mężczyzn
1. Rak piersi	1. Rak płuca
2. Rak jelita grubego	2. Rak gruczołu krokowego
3. Rak płuca	3. Rak jelita grubego
4. Rak trzonu macicy	4. Rak pęcherza moczowego
5. Rak jajnika	5. Rak żołądka

Patrząc na tą tabele można jednak zadać sobie pytanie - "Dlaczego nie ma badań przesiewowych np. w kierunku wykrywania raka płuc?" Otóż tak jak pisałem powyżej takie badanie musi spełniać określone kryteria i na obecną chwile nie posiadamy badania taniego, które by wykazywało duża czułość w rozpoznawaniu raka płuc. Niektórzy palacze wykonują sobie coroczne zdjęcie klatki piersiowej uważając, że jest to badanie, które pozwoli rozpoznać nowotwór we wczesnym stadium. Niestety nie jest to prawda. Zdjęcie RTG jest badaniem, które ma największą wartość gdy porównujemy je do poprzedniego zdjęcia danego pacjenta. Zwykle gdy zmiana jest widoczna na zdjęciu RTG jest to już zmiana zaawansowana, która często nie podlega leczeniu operacyjnemu! Czułym badaniem w wykrywaniu raka płuc byłoby badanie tomograficzne jednakże póki co jest ono za drogie i zbyt słabo dostępne aby mogło być masowy stosowane.

Wracając do Narodowego Programu Zwalczania Chorób nowotworowych.

Rak piersi

Co nam zapewnia Narodowy Program Zwalczania Chorób nowotworowych.

• W Polsce objęto skriningiem onkologicznym kobiety w wieku 50-69 lat.
• Jeżeli w ciągu ostatnich 2 lat kobieta nie miała wykonywanej mammografii powinna się zgłosić na badanie.
• Optymalnie mammografia powinna być wykonywana w tym wieku co 2-3 lata.

Co możemy zrobić oprócz tego aby zadbać o wczesne wykrywanie.

• Samobadanie piersi powinno być wykonywane co miesiąc w tym samym czasie cyklu najlepiej 2-3 dni po miesiączce.
• Jeżeli rak piersi występuje rodzinnie pacjentki powinny zgłosić się do poradni w celu ustalenia nosicielstwa genów BRCA1 i BRCA2 i zostać objęte indywidualną opieką.
• Przed 50 rokiem życia zalecane jest poddawanie się badaniu USG, które ma wtedy często przewagę nad mammografią w wykrywaniu wczesnych zmian nowotworowych.

Rak jelita grubego

Co nam zapewnia Narodowy Program Zwalczania Chorób nowotworowych.

• Objęto badaniem kolonoskopowym zdrowe osoby bez czynników ryzyka w wieku 50-65 lat.
• Osoby powyżej 40 lat posiadających co najmniej jednego krewnego pierwszego stopnia z rozpoznaniem raka jelita grubego.
• Osoby w wieku 25-65 lat jeżeli pochodzą z grupy szczególnego ryzyka.

Co możemy zrobić oprócz tego aby zadbać o wczesne wykrywanie.

• Wykonywać badanie na krew utajoną w kale dostępne w aptece co 1-2 lata począwszy od 50 roku życia.
• Wprowadzenie diety, zaprzestanie palenia papierosów, kontrola cukrzycy.

Rak szyjki macicy

Co nam zapewnia Narodowy Program Zwalczania Chorób nowotworowych.

• Cytologia zalecana dla kobiet w wieku 25-59 lat, które nie miały wykonywanej cytologii w ostatnich 3 latach. Jest to szczególnie skuteczne badanie w wykrywaniu zmian przedrakowych i leczeniu ich we wczesnym stadium.

Co możemy zrobić oprócz tego aby zadbać o wczesne wykrywanie.

• Szczepienie przeciw HPV!!! Jest ono w wielu krajach europejskich refundowane ale niestety nie w Polsce. Bardzo zachęcam do zaszczepienia dzieci gdyż to wirus HPV czyli brodawczaka ludzkiego jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy.

Szczepienie należy wykonać przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, najlepiej między 11. a 12. rokiem życia.

Na Polskim rynku są dostępne 3 szczepionki :

• Cervarix przeciwko 2 rakotwórczym typom wirusa.
• Silgard przeciwko 4 typom wirusa.
• Gardasil 9 przeciwko 7 rakotwórczym typom HPV.

Cena takich szczepień oscyluje w okolicach 400 zł. Jednak niekiedy lokalnie organizowane są możliwości zaszczepienia bezpłatnie bądź z częściową odpłatnością.

Dlaczego w Polsce nie ma bezpłatnych szczepionek przeciw HPV?

Jest to drażliwy temat ponieważ nie tylko czynniki ekonomiczne są brane pod uwagę. Słyszałem kilkukrotnie od prowadzących, że studenci medycyny z innych krajów przyjeżdżają do Polski i tutaj dopiero widzą raka szyjki macicy. Prawdopodobnym powodem braku refundowanych i masowych szczepień jest fakt iż głównym czynnikiem ryzyka w zarażeniu HPV są "ryzykowne zachowania seksualne" czyli wczesne rozpoczęcie współżycia i duża liczba partnerów płciowych, a zarażeniu można zapobiec poprzez utrzymywanie wstrzemięźliwości seksualnej. W Polsce wciąż niestety istnieją środowiska skłonne "karać" kobiety za zachowania niespójne z ich wyobrażeniami o moralności.

Dziękuje za przeczytanie mam nadzieję, że się wam podobało i może kogoś wyśle na badania:) Jeżeli macie pytania zachęcam do pytania w komentarzach chętnie na wszystkie odpowiem.

Zdjęcia pochodzą z pixabay.com