TỪ BA RA BỐN

batngat (49)in #philosophy • 7 years ago

Hôm nay mời các bạn đọc tham dự một hành trình tưởng tuợng trong các thế giới đa chiều, để thử xem nó sẽ đưa đến phương nao .

Khởi đầu từ một điểm A trong cõi 1-chiều của đường thẳng (x ->) . Các sinh vật trong thế giới 1-chiều này chỉ biết thể nghiệm đuợc hai sự kiện: điểm và đuờng thẳng, chỉ có khả năng di chuyển từ một điểm này tới điểm khác, chỉ nhận thức được “khoảng cách” giữa hai điểm, chỉ biết về cái tính chất “dài” hay “ngắn” …
.

.
.

Nhảy lên thế giới 2-chiều của mặt phẳng (x -> và y ->), nơi đây phong phú hơn, có thêm sự hiện hữu của nhiều hình thể như là tam giác, hình vuông, hình tròn, hình lục giác ..v.v.. Các sinh vật của thế giới 2-chiều này có thể nhận thức đuợc về điểm và đuờng thẳng, cộng thêm tất cả các hình thể 2-chiều như kể trên . Khi lỡ đi lạc vào thế giới 2-chiều thì các sinh vật của thế giới 1-chiều sẽ không tài nào nhận ra đuợc trọn vẹn các sự thật . Chẳng hạn như khi đụng vào cái tam giác (vẽ bằng mực đen) thì các sinh vật của đuờng thẳng số (1) sẽ chỉ thấy hai điểm A và B . Đối với các sinh vật của đuờng thẳng số (2), họ sẽ chỉ thấy hai điểm C và D, xa nhau bởi một khoảng cách lớn hơn so với A và B . Trong cái cõi của đuờng thẳng số (3) thì hình tam giác đó sẽ xuất hiện dưới dạng của hai điểm E và F , với một khoảng cách càng lớn hơn nữa .

.
.
.

Tiếp tới hãy xem một cái “hiện vật” hình tháp (vẽ bằng mực đen) trong cái thế giới 3-chiều của chúng ta . Các sinh vật sống trên mặt phẳng số (4) thì sẽ chỉ có thể nhận thức đuợc “hiện vật” hình tháp này như là một hình chữ nhật có bốn cạnh . Trong khi đó các sinh vật sống trên mặt phẳng số (5), đi xuyên qua đỉnh tháp, thì sẽ quả quyết rằng “hiện vật” này chỉ là một tam giác có ba cạnh thôi . Cái “sự thật” trong thế giới 3-chiều của chúng ta là có một “hiện vật” hình tháp, nhưng trong vô số các thế giới 2-chiều đi xuyên qua sự vật này thì nó sẽ xuất hiện dưới bao nhiêu hình thể 2-chiều khác nhau, nào là điểm, nào là đuờng thẳng, nào là tam giác, hay hình chữ nhật, hình thang … , tuỳ theo vị trí và chiều hướng của mỗi mặt phẳng đối với cái “hiện vật” hình tháp đó.

Những kẻ sống trong các thế giới 2-chiều sẽ khó mà ngờ rằng các hình thể họ nhìn thấy đó đều không phải là sự thật vẹn toàn . Tất cả các thứ họ thấy chỉ là một lát mỏng, một phần tử nhỏ nhoi của một “hiện vật” nào đó trong thế giới 3-chiều, thật sự rất khác xa với các nhận thức của họ . Nếu như các sinh vật của thế giới 2-chiều này có khả năng tổng hợp lại tất cả các thể nghiệm của họ, thì không chừng sẽ có hy vọng suy đoán ra phần nào sự thật .

Xem ra cái tình cảnh của ta trong thế giới 3-chiều nó cũng như thế thôi . Tất cả các thứ mà ta nhận thấy có thể cũng chỉ là một “lát mỏng”, một khía cạnh nhỏ hẹp của một “hiện vật” lạ lùng khó tả nào đó trong cái thế giới 4-chiều hay 5-chiều quanh đây , đang chứa gọn thế giới của ta .

Bây giờ thử lấy cái thí dụ cảnh mười người nhìn cùng một bức tranh từ mười vị trí khác nhau . Kẻ thì thấy nó nhỏ, kẻ thì thấy nó to . Người thì thấy nó vuông, người thì nhận ra nó méo . Kẻ thì khen nó đẹp, kẻ lại chê nó xấu …v..v.. Nếu trong não của một mình ta có đủ khả năng chứa đựng và tổng hợp tất cả các dữ kiện thu nhận được của mọi người kể trên, thì có lẽ cái bức tranh đó sẽ xuất hiện trong tâm thức ta dưới một hình thể vô cùng độc đáo, rất là khác thường, khó mà lường đuợc ?

Lại còn một cách suy nghĩ khác nữa: Theo khoa học văn minh ngày nay, thời gian thường đuợc coi như là chiều thứ tư của cái “thuần-thể không-gian-thời-gian” (space-time continuum) . Trong cái vũ trụ 4-chiều này (viết tắt là vũ-4-trụ) thì có 3 chiều của không gian, cộng thêm với chiều của thời gian thành bốn . Mỗi giây phút trong cuộc sống của ta có thể được ví như là một “lát mỏng” 3-chiều do tâm thức phàm tục của ta đã gọt ra từ trong cái vũ-4-trụ . Hãy thử tuởng tuợng rằng có một sinh vật siêu việt nào đó vốn là dân thuờng trú của vũ-4-trụ . Tất nhiên sinh vật này sẽ đủ khả năng nhận thức ngay tức khắc mọi sự việc mà dân 3-chiều như mỗi chúng ta phải mất cả 100 năm của đời nguời mới có hy vọng tổng kết lại đuợc .

Trong cái vũ-4-trụ này thì tất cả mọi biến cố trong “tuơng lai” của chúng ta đã đuợc dàn cảnh sắp xếp sẵn sàng hết rồi, không có gì là chưa xác định hết . Các “sự vật” trong vũ-4-trụ vốn là “vĩnh cửu” , vì sẽ không thay đổi với thời gian . Nó sẽ có một chân tính khác hẳn với những gì mà ta thường biết . Tự nó sẽ không còn là tốt hay xấu, lành hay dữ, vui hay buồn, đẹp hay xấu … gì nữa . Cái “sự thật vĩnh cửu” này chắc là bao gồm tất cả mọi thứ mà ta có thể hình dung ra đuợc . Trong tương lai, và ngay cả trong hiện tại nữa, tùy theo cái góc nhìn và cách “cắt xén” của tâm thức 3-chiều trong ta, mà sẽ nảy sinh ra cái cảnh huống ra sao trong cuộc sống của mỗi “cá nhân” ta .
Cắt theo hướng thẳng góc, thì ta có đuợc hình vuông, hình tròn .
Con mắt ta lỡ mà lệch lạc chút đỉnh, thì kết quả tất nhiên sẽ méo mó đôi phần .