Uzay Kalemi: NASA Neden Kurşun Kalem Kullanmadı?

Yıllar yıllar önce ortaya çıkmış bir hikayedir bu uzay kalemi, şöyle başlar:

NASA bilim insanları, tükenmez kalemlerin uzayda işe yaramadığını fark etti. Astronotların yazı yazabilmelerini sağlamak için yeni bir yol keşfetmeleri gerekiyordu. Bu nedenle, uzun yıllar ve milyon dolarlar harcadıktan sonra yer çekimi olmadan çalışabilen bir kalem geliştirdiler. Fakat bu sırada yetenekli Sovyet dostları çözümü çok daha basit bir şeyde bulmuştu: Kozmonotlarına kurşun kalem vermek.

Tabii bu rivayet edilen hikayeydi, gerçekler biraz daha farklı. Her ne zaman böyle bir hikaye duyarsanız hemen şu şüpheciliği kurmak gerekiyor. Gerçekten dünyanın en büyük teknolojik atılımlarını yaparak, hiç yapılmamışı başaran bir ekip, bu kadar basit bir çözümü görememiş olabilir mi?

Bu basit soruyu soramamanın birçok sahte bilim inancına da yol açtığını görüyoruz. Günümüzde birçok kişi, daha temel fizik bilgisine dahi sahip değilken, ömrünü bu işe adamış çok yetenekli ve zeki binlerce kişinin çözemediği problemi, bir iki kağıt karalamasıyla çözebileceği yanılgısına düşebiliyor. Ne yazık ki bilim bu kadar basit bir şey değil, olsaydı zaten yine aynı yetenekli insanlar tarafından bu sorular çözülmüş olacaktı. Bu nedenle ne zaman böyle bir hikaye duyarsak, bu sorguyu yapmak gerek.

Uzayda Kalemin Tarihsel Geçmişi
NASA tarihçilerine göre geçmişte hem NASA astronotları hem de Sovyet kozmonotları zaten kurşun kalem kullanıyordu. Hatta NASA, 1965 yılında Houston’da bir mühendislik firmasından (Tycam Engineering Manufacturing, Inc.) 34 adet mekanik kalem sipariş etti ve bunlara kalem başı $4,382.50 veya $128.89 ödedi. Tabii bu fiyatlar halk tarafından duyulunca büyük bir şiddetle karşılandı. Çünkü Amerika’da halk, ödedikleri verginin neye harcandığına karşı sıkı bir tutuma sahiptir. Haliyle bu durum NASA’yı astronotlar için daha ucuz bir yol bulmaya sevk etti.

Kurşun kalemle ilgili sorun, ucu kırıldığında ya da ezildiğinde yer çekimsiz ortamda bu partiküllerin etrafa saçılarak hem astronotlar hem de ekipmanlar için tehlike arz etmesi. Aynı zamanda kurşun kalemler alev alabilir materyaller. Özellikle Apollo 1 yangınından sonra NASA böyle nesnelerden olabildiğince uzak durmak istedi.

Uzay Kaleminin Geliştirilmesi ve Özellikleri
Paul C. Fisher ve şirketi (Fisher Pen Company) şu anda uzay kalemi olarak da bildiğimiz kalemin geliştirilmesi için 1 milyon dolarlık yatırımda bulundu. Bu yatırımda hiçbir şekilde NASA’nın bir payı yoktu, hatta NASA yalnızca kalem geliştirildikten sonra olaya dahil oldu. 1965 yılında Fisher baş aşağı bir şekilde ve aşırı sıcaklıklarda (-45°C ila 200°C arası) çalışabilen, hatta su altında ya da diğer sıvıların içerisinde bile yazabilen bir kalemi patentledi. Eğer ortam çok sıcaksa, mürekkep normal mavi rengi yerine yeşile dönüşüyordu.

Aynı yıl Fisher, NASA’ya AG-7 uzay kalemini teklif etti (AG: Anti-Gravity kelimesinden geliyor). Önceki mekanik kalem fiyaskolarından dolayı NASA başlarda biraz çekimserdi. Fakat kalemi çeşitli durumlarda test ettikten sonra NASA, 1967’den itibaren bu uzay kalemini uzay uçuşlarında kullanmaya karar kıldı.

Çoğu tükenmez kalemin aksine, Fisher’ın kalemi mürekkebin akması için yerçekimine ihtiyaç duymuyor. Bunun yerine azotla doldurulmuş bir kartuştaki basıncı kullanarak mürekkebi kalemin ucuna itiyor.

Aynı zamanda mürekkep de diğer kalemlerden farklı. Normalde jelimsi bir kıvamda olan mürekkep, kalem kullanılmaya başlanınca, kalemin ucundaki topun dönmesiyle akışkan bir sıvı haline geliyor. Aynı zamanda basınçlı azot, havanın mürekkeple temasını engelleyerek buharlaşmasını veya oksitlenmesini de engelliyor.

Associated Press’in (AP) Şubat 1968 raporuna göre, NASA Apollo programı için Fisher’ın uzay kalemlerinden 400 adet sipariş ediyor. United Press International’ın dediklerine göre, bir yıl sonra Sovyetler birliği de 100 kalem ve 1,000 mürekkep kartuşunu Soyuz uzay programları için sipariş ediyor. AP’nin sonraki açıklamalarına göre hem NASA hem de Sovyetler birliği uzay kaleminin fiyatı olan $3.98 yerine %40 indirimle kalem başına $2.39 ödüyor.

1960’ların sonundan beri Amerikan astronotları ve Rus kozmotları Fisher’ın kalemlerini kullanıyor. Hatta Fisher, sadece bir kalem değil bir sürü kalem geliştirdi. Mekik kalemi olarak anılan yeni kalem, NASA’nın fırlatmalarında ve Rusların uzay istasyonı Mir’de kullanıldı.

Elbette bu kalemi elinize alıp kullanmak için uzaya çıkmanıza gerek yok. Yaklaşık 50 dolar gibi bir fiyata bu kalemi siz de temin edip, kullanabilirsiniz.

kaynakça:https://rasyonalist.org/yazi/uzay-kalemi-nasa-kursun-kalem/