သက္ေသခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁

ပုဒ္မ ၁ ။ ။ ဤဥပေဒသည္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ဥပေဒအရအဖြဲ႔စည္းထားေသာ စစ္ခံုရံုးမ်ားမွအပ အျခား စစ္ခံုရံုးမ်ားႏွင့္ တကြ မည္သည့္ တရားရံုးတြင္မဆို စစ္ေဆးစီရငိသည့္ တရားစီရင္ေရး မႈခင္းမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေစရမည္။ သို႔ရာတြင္ မည္သည့္တရားရံုး သို႔မဟုတ္အရာ႐ွိထံတြင္ တင္သြင္းသည့္ ကတိသစၥာ ျပဳလႊာသည္ လည္းေကာင္း ခံုသမာဓိ လူႀကီးေ႐ွ႕တြင္ စစ္ေဆးဆံုးျဖတ္သည့္ မႈခင္းသည္လည္းေကာင္း သက္ဆိုင္ျခင္း မ႐ွိေစရ။
အေၾကာင္းအရာ
(က) စစ္ခံုရံုး
(ခ) တရားစီရင္ေရးမႈခင္း
(ဂ) တရားရံုး
(ဃ) ကတိသစၥာျပဳလႊာ
(င) ခံုသမာဓိမႈခင္း
(က) စစ္ခံုရံုး ။ ။၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ၾကည္းေရေလ တပ္မေတာ္သားမ်ားအတြက္ သီးသန္႔ျပဳလုပ္ထားေသာ ဥပေဒမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ၿပီးေနာက္ တပ္မေတာ္ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းခဲ့သျဖင့္ ယခုအခါ မည္သည့္တပ္မေတာ္သားပင္ျဖစ္ေစ ျပစ္မႉတစ္စံုတခုကို က်ဴးလြန္လွ်င္ ယင္းဥပေဒအရ ဖြဲ႔စည္းေသာ စစ္ခံုရံုးျဖင့္စီရင္ရသည္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တပ္မေတာ္ဥပေဒတြင္ ယင္းဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္မဆန္႔က်င္ေစပဲ သက္ေသခံဥပေဒသည္ စစ္ခံုရံုးတြင္ စစ္ေဆးစီရင္သည့္ မႈခင္းကစၥ အားလံုးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေစရမည္ဟု အတည္အလင္းသတ္မွတ္ထားသည္။
(ခ) တရားစီရင္ေရးမႈ့ခင္း။ ။ ဤဥပေဒတြင္ တရားစီရင္ေရးမႈခင္း ဆိုေသာစကားရပ္ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားျခင္း မ႐ွိေပ။ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒ ပုဒ္မ ၄(ဍ)တြင္ တရားဥပေဒအရ က်မ္း သို႔မဟုတ္ ကတိသစၥာျပဳ၍ သက္ေသ ခံခ်က္ ရယူနိင္ေသာ မႈခင္းကိုညတရားစီရင္ေရး က်မ္း သို႔မဟုတ္ကတိသစၥာျပဳ၍ သက္ေသလူတဦးႏွင့္တဦး လူတဦးႏွင္လူတစု သို႔မဟုတ္ လူတစ္ဦးႏွင့္အမ်ားျပည္သူတို႔အၾကား တရားဥပေဒျပသနာႏွင့္ စပ္ဆိုင္သည့္ကိစၥကို အဆံုးအျဖတ္ေပးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ျပဳလုပ့ေသာမႉခင္းသည္ တရားစီရင္ေရးမႈခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ တရားစီရင္ေရးမႈခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ပုဒ္မ၃၃ တြင္ထပ္မံ၍ ေဝဖန္ပါမည္။
(ဂ) တရားရံုး ။ ။ ပုဒ္မ၃ တြင္တရားရံုးဆိုေသာ စကားရပ္ကုိ အဓိပါယ္ဖြင့္ဆို ရယူႏိုင္သူတိုင္းသည္ ဤစကားရပ္တြင္ အက်ံဳးဝင္နသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ တရားမက်င့္ထံုး ဥပေဒ တရားရံုးျဖစ္သည္ဟု ဆိုရမည္။ ယခုအခါ ျပည္သူ႔လြတ္ေတာ္မွ ျပ႒ာန္းလိုက္သည့္ ျပည့္သူ႔တရားသူႀကီးအဖြဲ႔ ဥပေဒအရ ျပည့သူ႔တရားသူႀကီးအဖြဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာတရားႀကီးဖြဲ႔ ႏွင့္တရားစီရင္ေရး အဖြဲ႔မ်ာသည္ တရားရံုးမ်ားျဖစ္သည္။
(ဃ) ကတိသစၥာျပဳလႊာ။ ။ က်မ္းသစၥာျပဳလႊာ သို႔မဟုတ္ ကတိသစၥာျပဳလႊာသည္ ပုဒ္မ ၃တြင္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္ သက္ေသအေထာက္အထား ဆိုေသာ စကားရပ္တြင္အက်ံဳးမဝင္သျဖင့္ ဥပေဒကအတည္အလင္း ခြင့္ျပဳထားသည့္ ကိစၥမ်ားမွအပ သက္ေသအေထာက္အထားအျဖစ္ လက္မချ့ႏိုင္ေပ။ က်မ္းသစၥာျပဳလႊာ သို႔မဟုတ္ ကတိသစၥာျပဳလႊာဆိုသည္မွာ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၁၃၉ အရလည္းေကာင္း ျပစ္မႉ့ဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒမ ၅၃၉ႏွင့္ ၅၃၉-က အရလည္းေကာင္းက်မ္း သို႔မဟုတ္ ကတိသစၥာ ျပဳေစႏိုင္သူေ႐ွ႕တြင္ သစၥာျပဳ၍ ေပးခဲ့ေသာေဖာ္ျပခ်က္ပင္ျထစ္သည္။ ကတိသစၥာျပဳလႊာသည္ သက္ေသအေ
ထာက္အထားပင္ မဟုတ္ေသာ္လည္း တရားမက်င့္ထံုးအမိန္႔ ၁၉ ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာကိစၥ မ်ားတြင္ သက္ေသခံအျဖစ္ အသံုးျပဳႏိုင္ေပသည္။ ထို႔ျပင္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထံုး ဥပေဒပုဒ္မ ၇၄ အရ သမၼန္စာ အတည္ျပဳသည့္ ကိစၥ ပုဒ္မ၅၂၆ (၄)အရ ရံုးေျပာင္း ေလ်ာက္ထားသည့္ ကိစၥႏွင့္ ပုုဒ္မ ၅၃၉-က အရ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားတြင္ ကတိသစၥာ ျပဳလႊာျဖင့္ အေထာက္အထားျပဳႏိုင္ေပသည္။ အလားတူပင္ တရားမက်င့္ထံုး ဥပေဒ အရလည္းအခ်ိဳ႕ကိစၥမ်ားတြင္ ကတိသစၥာျပဳလႊာကို အေထာက္အထားအျဖစ္ တင္ျပႏိုင္သည္။
ကတိသစၥာျပဳလႊာသည္ သက္ေသခံ ဥပေဒႏွင့္ အက်ံဳးမဝင္သျဖင့္ ယင္းသစၥာျပဳလႊာ၌ ထင္ျမင္ခ်က္ တဆင့္ၾကားစကားမ်ားကို ေဖာ္ျပႏိုင္သည္။ ကတိသစၥာျပဳသူကိုတဘက္အမႈသည္က ျပန္လွန္ေမးခြန္းထုတ္ရန္ အတြက္ ရံုးသို႔လာေရာက္ရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း မျပဳႏိုင္ေသာ္လည္း တရားမက်င့္ထံုးအမိန္႔ ၁၉ ၊နည္း ၂ အရ ထိုသူအားရံုးမွဆင့္ေခၚႏိုင္ေပသည္။ ထိုျပင္လိမ္လည္၍ ကတိသစၥာျပဳသူကို ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ ၁၉၃ သို႔မဟုတ္ ၁၉၉ အရ တရားစြဲဆိုႏိုင္သည္။ ကတိသစၥာျပဳလႊသည္ က်မ္း သို႔မဟုတ္ ကတိသစၥာျပဳၿပီး လုပ္သည့္ ေၾကျငာခ်က္ျဖစ္၍ တာဝန္မဲ့စြပ္စြဲခ်က္မ်ိဳး မေဖာ္ျပသင့္ေပ။
(င) ခံုသမာဓိမႈခင္း။ ။ ခံုသမာဓိမႈခင္းမွာ ဖ်န္ေျဖသည့္သေဘာ သက္ေရာက္သျဖင့္ တရားရံုးမ်ားကဲ့သို႔ ဥပေဒလုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားကို တိက်စြာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရန္ မလိုေပ။ သို႔ျဖစ္ရာသက္ေသခံ ဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္ကို အတိအက်လိုက္နာျခင္း မ႐ွိသည့္အေၾကာင္း ေၾကာင့္ ခံုသမာဓိ မႈခင္းသည္ ပ်က္ျပယ္ျခင္းမ႐ွိ။ သဘာဝတရားမ်ွတမႈကို ထိခိုက္ေစသည့္ ပ်က္ကြက္မႈတခုခုကိုျပဳမွသာ ယင္းမႈခင္းသည္ ပ်က္ျပယ္မည္ျဖစ္သည္။ အမႉသည္ တဦးဦးအား သက္ေသတင္ျပခြင့္မေပးျခင္း၊ တဘက္အမႈသည္အား ျပန္လွန္ေမးခြန္းထုတ္ရန္ ခြင့္မျပဳျခင္း ၊ တဘက္သတ္စံုးစမ္းၿပီး အမိန္႔ခ်မွတ္ျခင္း ၊ တခုခုျပဳမွသာခံုသမာဓိမႈခင္းကို ပယ္ဖ်က္ေပးရနိ ေလ်ာက္ထားႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

(၁) တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒအမိန္႔ ၂၆၊ နည္း ၁၆၊ျပစ္မႈ့ဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၅၀၃-၅၀၅
(၂) မေသာင္းတင္ႏွင့္ ေမာင္စိန္ရႊင္ ၊ ၁၉၆၄ ျမန္မာျပည္စီရင္ထံုး ၁၉
(၃) မစၥစ္စတီဗင္ဆင္ႏွင့္ မလွရင္၊ ၁၉၆၄ ျမန္မာျပည္စီရင္ထံုး ၁၇၉ (လႊတ္ေတာ္)
(၄) အမိန္႔၁၁ ၊နည္း ၈-၂၀၊ အမိန္႔ ၅၊ နည္း ၁၈၊၁၉၊အမိန္႔ ၃၂၊ နည္း၃ ၊ အမိန္႔၃၈၊ နည္း၁ ႏွင့္ ၅၊အမိန္႔ ၃၉ ၊နည္း ၁။