Chemicals and Leader (KC Myanmar)

ဒီတစ္ခါ leadership အေၾကာင္းနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး think out of the box လုပ္ၾကည့္ရေအာင္။ လူေတြမွာ အခ်ိဳ႕ေသာ အျပဳအမူေတြ ဘာလို႔ ရွိေနၾကတာလဲ ဆိုတာကို သမာ႐ိုးက် leadership သီအိုရီေတြကေနအမ်ားအျပား ေဟာေျပာေနၾကတာ နားေရအေတာ္ဝေနၾကပါၿပီ။ ဒီတစ္ခါ ဒီလို သမာ႐ိုးက် အျမင္ကေနမၾကည့္ပဲ ေနာက္ထပ္ ရႉေထာင့္တစ္ခုကေန နားလည္ၾကည့္ၾကရေအာင္။

လူေတြရဲ႕ ခႏၲာကိုယ္အထဲမွာ စိမ့္ထြက္ေနတတ္တဲ့ ဓါတ္သေဘာေတြက စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းလွပါတယ္။ လူေတြရဲ႕အျပဳအမူေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့အရာေတြေပါ့။ အဲ့ဒါေတြကေတာ့ Endorphins, Dopamine, Serotonin, Oxytocin, and Cortisone.

Endorphins (အန္ဒိုဖင္း):

ကြ်န္ေတာ္တို႔တေတြ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ၾကတဲ့အခါမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ႕ body ကေန endorphins လို႔ေခၚတဲ့ chemical တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီ ဓါတုပစၥည္းက ဦးေႏွာက္အထဲကိုေရာက္သြားၿပီး pain ဆိုတဲ့ နာက်င္မႈေတြကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။

ဒီ endorphins ဟာ body အထဲမွာ positive feeling ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါဟာ ေမာဖင္း နဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ သြားတူတယ္။ ဥပမာ- ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္ၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ရတဲ့ feeling မ်ိဳးေပါ့။ ဒါကို euphoric လို႔ေခၚတယ္။ runner's high လို႔လဲေျပာၾကတယ္။

ဒီ endorphin ကို ပုံမွန္ေလ့က်င့္ခန္းေတြ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ရႏိုင္ၿပီး stress ေတြကို ေလ်ာ့ေစတယ္၊ စိတ္ဓါတ္က်တာေတြ စိုးရိမ္ပူပန္တာေတြက်ဆင္းေစတယ္၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အေကာင္းျမင္ေစတယ္၊ အိပ္ေပ်ာ္ေစတယ္။

Dopamine (ဒိုပါမင္း):

ဒီ chemical ဟာ ဦးေႏွာက္ကေန ထုတ္လြတ္ေပးတာျဖစ္ၿပီး လူေတြကို feeling good ဆိုတဲ့ သာယာမႈကိုရေစတယ္။ အစားေကာင္းေလးစားရတဲ့အခ်ိန္၊ sex သာယာမႈရတဲ့အခါ၊ မူးယစ္ေဆးဝါးသုံးတဲ့ အခါမွာ ဒီ chemical ေတြ ထြက္လာတတ္ၿပီး လူကို သာယာမႈေတြေပးတတ္တယ္။

ဒီ chemical ဟာ လူေတြကို မွတ္ညဏ္ေကာင္းေစတယ္၊ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈကိုရေစတယ္၊ mood ကိုေကာင္းေစတယ္။ လူေတြကို စြဲလန္းတဲ့အက်င့္ကို ျဖစ္ေစတယ္။

အခုေျပာျပခဲ့တဲ့ chemical ႏွစ္မ်ိဳးကေတာ့ လူတိုင္းမွာ ျဖစ္တတ္ေလ့ရွိၿပီး ဘယ္သူ႔အကူအညီမွ မလိုပဲ ရတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ေျပာမယ့္ chemical ေတြကေတာ့ leadership ဓါတုပစၥည္းေတြပါပဲ။ တစ္ေယာက္ရဖို႔အတြက္ အျခားတစ္ေယာက္က လုပ္ေဆာင္ေပးမွ ရၾကတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။

Serotonin (စ႐ိုတိုနင္း):

ဒီ ဓါတုပစၥည္းကို ဦးေႏွာက္၊အူမႀကီးနဲ႔ေသြးထဲေတြမွာေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ လူေတြကို feeling of pride... achievement စတာေတြကိုခံစားေစပါတယ္။ ဥပမာ - စင္ေပၚမွာ ဆုယူေနတဲ့သားသမီးဟာ လူေတြအေရွ႕မွာ ဂုဏ္ျပဳခံေနရလို႔ ျပဳံးေပ်ာ္ေနရသလို၊ ဒီအျဖစ္အပ်က္ ပရိတ္သတ္အထဲမွာ ၾကည့္ေနရတဲ့ မိဘေတြရဲ႕ ရင္ထဲမွာလည္း ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မႈကို ျဖစ္လာေစပါတယ္။ ဒါဟာ သားသမီးေတြအထဲမွာSerotonin ေတြ ထြက္ေနၿပီး ေပ်ာ္ေနတာကို ၾကည့္ၿပီး မိဘေတြအထဲမွာလဲ ဒီ Serotonin ေတြ ထြက္လာရလို႔ ပီတိေတြကိုခံစားရၾကပါတယ္။

ဒီ chemical က လူေတြစားတဲ့ amino acid trytophan ကရတာျဖစ္လို႔ စားတဲ့အစားအစာေတြကလည္းအေရးႀကီးပါတယ္။ nuts ေတြ၊ cheese ေတြနဲ႔ red meat ေတြက ရရွိတတ္ပါတယ္။ ဒီ chemical က လူေတြရဲ႕ ပီတိ ေက်နပ္မႈကို ျဖစ္ေစၿပီး ကိုယ္နဲ႔ ဆက္ဆိုင္တဲ့ သူေတြကို ဒီ feeling ကို ရရွိေစတတ္ပါတယ္။

Oxytocin (ေအာက္စီတိုဇင္း):

ဒါကို အခ်စ္ေဟာ္မုန္း (love hormone) လို႔ အမ်ားသိၾကပါတယ္။ ဥပမာ - မီးဖြားေနတဲ့ မိခင္ဟာ နာက်င္ေနတဲ့ အၾကားက ေမြးလာမယ့္ သားသမီးကို ၾကည့္ၿပီး ခ်စ္ၾကင္နာစိတ္ေတြ တဖြားဖြား ျဖစ္ေနရတာ ဒီ chemical ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ chemical ဟာ အသင္းအဖြဲ႕ေတြအၾကားမွာ ရွိတဲ့ ခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့ trust လို႔ေခၚတဲ့ ယုံၾကည္မႈႀကိဳးကို ခိုင္မာေစပါတယ္။ တစ္ေယာက္ကေန တစ္ေယာက္ကို ဂ႐ုစိုက္တဲ့အခါမွာ ဂ႐ုစိုက္ခံရတဲ့သူမွာေရာ ဂ႐ုစိုက္တဲ့ သူမွာပါ ဒီ chemical ေတြ ထြက္လာၿပီး သံေယာဇဥ္၊ ယုံၾကည္မႈဆိုတဲ့ feeling ေတြကို ျဖစ္လာေစပါတယ္။

Cortisone (ေကာတာဇုံ):

လူေတြဟာ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြံစရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ၾကဳံလာခဲ့ရင္ ဒီ chemical ဟာ body အထဲမွာ ထြက္လာပါတယ္။ ရင္ဆိုင္မလား ထြက္ေျပးမလားဆိုတဲ့ အသင့္အေနအထားကို ရရွိေစပါတယ္။ တစ္ေယာက္ေယာက္က အဲ့လိုျဖစ္တာကို ျမင္ရရင္ က်န္တဲ့သူေတြရဲ႕ body အထဲမွာ ဒီ chemical ေတြထြက္လာၿပီး သူတို႔ေတြပါ အသင့္အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုလဲ။ လူေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြနဲ႔ အဲ့ဒီ့ အျပဳအမူေတြကို ျဖစ္ေစတဲ့ လူေတြရဲ႕ body အထဲက ထုတ္ေပးတဲ့ ဒီ chemical ေတြဟာ စိတ္ဝင္စားမႈ ရွိတယ္မဟုတ္ပါလား။ လူေတြ ေနထိုင္သြားလာစားေသာက္မႈ အက်င့္ေတြဟာလည္း ဒီ chemical ေတြ ျဖစ္ေပၚမႈအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိတတ္လို႔ လူေတြနဲ႔ အတူ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြအတြက္ ဗဟုသုတအေနနဲ႔ ေဝငွလိုက္ပါတယ္။

KC Myanmar

photo credit: internet