tuatahi te whakahaere waka
I mua i te taenga mai o te rau tau, ko te kaipuke kaipuke te rangatira o nga kaipuke me nga kaipuke hokohoko.
He iti tonu nga kaitautoko, haunga mo nga waka ki te kawe i nga ope. Ko nga tangata e noho manene ana ka whakamahi i nga kaipuke hokohoko i nga wa e haere ana i tetahi whenua ki tetahi atu.
Ko te whakawhirinaki i runga i te hau hei pana, he mea uaua ki te mahi i te haerenga moana. He mihi ki nga ratonga a Thomas Newcomen nana nei i hanga nga motuka taraiwa i te tau 1712, kua hurihia ano hoki te ao o te kaipuke.
Kua whakakapihia nga mahi mata ki nga motopaika. Ko te waa ka tere ake te akiakina, ina koa ka waahi ki te peke, ka mawhiti ranei i te whanga. Kei te piki ake te ahua o te waa, te kawe waka ranei i mua atu. I te tau 1819, i timata te whakamahinga o nga motukuti i runga kaipuke i te tau 1819.
I tohuhia e te kaipuke kaipuke kaipuke o SS Savannah i te Maehe 22, 1819 i wehe atu i te United States ki te tauranga o Liverpool - Ingarangi. E 29 nga ra te haere.
Ko te SS Savannah anake e whakamahi ana i te mana miihini mo te 85 haora. Kotahi noa iho te 12 ōrau o te kaipuke katoa i te wa e puta atu ana, e tomo ranei ki te rohe taone.
I tua atu, ka whakamahia ano a SS Savannah e te waka. Heoi ano, kua tuhia tenei kaipuke hei tohu i te wa o nga kaipupuri pupuhi ranei. I te tau 1900, he nui te haere o nga whenua i Uropi, i te nuinga o Ingarangi, me te kaupapa o Amerika me etahi atu koroni o Ingarangi.
Ko te whakamahinga o nga motuka taamahu he mea ngawari ki te whakatutuki i te haerenga i mua ake.
Na konei ka nui ake te hari o te hunga manene kia tae mai ki te whenua i moemoehia e ratou. Ko te akoranga ma te whakamahi i nga kaipuke i kaha ki te rere tere atu.
Ko te wa i waenganui i te rau tau 1800 me te timatanga o te rautau 20 ko te waa koura i te whakatinanatanga o te kawe moana i waenganui i nga whenua.
Ka kite nga kaihoko pakihi tenei he pakihi pakihi nui. Ko tetahi o nga kamupene UK e hiahia ana ki te hapai i tenei huarahi paatete ko te White Star Line. Kua whakaturia e te kamupene he kaipuke mo nga kaipuke kaipuke mai i te tau 1849 ki te mahi mo te 60 tau ki te mahi i te huarahi o Te Moana-nui-a-Kiwa. Ahakoa kua rererangi te rererangi ki te mana o nga kaipuke, kaore i ngaro i te huarahi o Te Moana-a-Toi.
Ko tenei raina waka kua kaha ake mo nga kairui e hiahia ana ki te pai ki te haere ki te taiao moana. I te tau 1900, te Kamupene Amerika-Hamburg, pea ko te kamupene tuatahi te whakahaere waka kaipuke.
Kei te kamupene he kaipuke tere, he rahi ranei. Hei tauira, ko Prinzessin Victoria Luise he 124 mita me nga pauna e 4,409 tonene. I nga waahanga o muri mai, i te timatanga o nga tau 1930, ka uru atu a Adolf Hitler ki nga waahi o nga haerenga haerenga ki nga taonehi i taua wa.
Ko tana kaupapa here nui hei tauira ma te tuku hararei hararei i Germany, i nga utu o te kawanatanga, i te kaha ki te whakakotahi i te iwi Tiamana. I tono ano a Hitler ki te hanganga o nga kaipuke hou mo etahi kaupapa, tae atu ki nga take o te taonehi.
He ngana tenei ki te whakapuaki i te ahua o te Piha Nazi he mea nui hei pionia i te ahumahi moana.