ස්වයංක්‍රීය හදිසි ආලෝක පහනක් සකස් කරමු
කොහොමද යාලුවනේ. ඔයාලා හොඳින් ඇති කියලා හිතනවා. අද මම ටිකක් වෙනස් විදිහේ ලිපියක් අරගෙන ආවා. අද මම පැහැදිලි කරන්න යන්නෙ අපි එදිනෙදා භාවිතා කරන සරල ඉලෙක්ට්රොනික පරිපථයක් ගැන. ඔයාල දැකලා තියෙනවා නේද නිවසේ ප්‍රධාන විදුලිය විසන්ධි වූ විට දැල්වෙන ස්වයංක්‍රීය විදුලි පහන් තියෙනවා. පසුගිය කාලයේ ලංකාවේ තිබූ විදුලි විසන්ධි වීමේ ගැටලුවත් සමග බොහෝ දෙනා මෙම විදුලි පහන් භාවිතයට හුරු වුණා. ඉතින් මම අද කියන්න යන්නේම විදුලි පහනක ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳවයි. මෙම ලිපිය කියවීම තුළින් ඔබට ඒ පිළිබඳව මූලික අදහසක් ලබාගන්න පුළුවන්. එමගින් මෙම විදුලි පහනක කිසියම් දෝෂයක් හටගතහොත් ඔබට නිවසේදීම එය පිළිසකර කරගන්න පුළුවන්. මෙය ඉතාමත් සරල පරිපථයක් බැවින් අඩු ඉලෙක්ට්රොනික දැනුමක් හා අවම සම්පත් භාවිතයෙන් එම කටයුත්ත නිවසේදීම සිදුකරගන්න අපට පුළුවන්. ඒ සඳහා මෙම පරිපථ සටහන ඔබට උපකාරී වේවි. මම දැන් එහි පරිපථ සටහන සහ ක්‍රියාකාරීත්වයක් ඔබට පැහැදිලි කරන්නම්.
ඉලෙක්ට්රොනික විද්‍යාව ගැන කතා කරද්දිම උපාංග වල නාමයන් සිංහල භාෂාවෙන් හඳුන්වා දීමට වඩා ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් හඳුන්වාදීම පහසුයි. ඒ වගේම එය අධ්‍යයනයටත් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ යොදා ගැනීම පහසුවක් වෙනවා.
උදා:- සිඟිති පරිපථ බිඳිනය - Circuit breaker
පරිණාමකය:- Transformer
ඉහත උදාහරණය ගත්විට ඔබට එය වඩාත් පැහැදිලි වේවි. සිඟිති පරිපථ බිඳිනය, පරිණාමකය කිව්වම බොහෝ දෙනා එය දන්නේ නෑ.නමුත් Transformer , Circuit breaker කිව්වහම ගොඩක් අය එය දන්නවා. ඒ නිසා මම උපාංග හඳුන්වා දීමේදී ඉංග්‍රීසි භාෂාව භාවිතා කරනවා. ඔබගේ පහසුව සඳහා මෙම පරිපථ ක්‍රියාකාරිත්වය සිංහල බසින් පැහැදිලි කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒවගේම මෙය ඉතාමත් සරල ප්‍රාථමික ආකෘතියක් බව ඔබ මතක තබා ගත යුතුයි. දැන් වෙළඳපොලේ පවතින මෙම විදුලි පහන් මෙම සංකල්පයම භාවිතා කරමින් සංකීර්ණ හා කාර්යක්ෂම අයුරින් නිර්මාණය කර තිබෙනවා. මෙම පරිපථය ඉලෙක්ට්රොනික විද්‍යාව හදාරන පාසල් දරුවන්ට හා ආධුනිකයන්ට අත්හදා බැලීමට ඉතාමත් සුදුසුයි.
| Resistors | Description | Qty(Ea) |
|---|---|---|
| R1 | 27 ohm 1 Watt | 01 |
| R2 | 820 ohm 1/4 Watt | 01 |
| R3 | 680 ohm 1/4 Watt | 01 |
| Capacitors | Description | Qty(Ea) |
|---|---|---|
| C1 | 100uf 25V (Electrolytic) | 01 |
| C1 & C2 | 0.1uf Ceramic | 02 |
| C4 | 10uf 25V (Electrolytic) | 01 |
| Diode & Semiconductor Devices | Description | Qty(Ea) |
|---|---|---|
| D1, D2, D3 & D4 | 1N 4001 to 1N4007 | 04 |
| LED- 1 | Red LED- 5mm diameter | 01 |
| LED- 2 | Green LED- 5mm diameter | 01 |
| IC-1 | LM7809- Positive 9V fixed regulator | 01 |
| Other Components | Description | Qty(Ea) |
|---|---|---|
| T1 | Step Down Transformer (12-0-12, 500mA) | 01 |
| F1 | Fuse 500mA | 01 |
| RL-1 | Relay 9V dc | 01 |
| B-1 | Torch Bulb 6VDC | 01 |
| S-1 | Toggle Switch DPDT | 01 |
| Battary | 6v , 4Ah Rechargable Battary | 01 |
| PCB(vero board) | Dotted 15cm * 10cm | 01 |
| Fuse Holder | For 500mA Fuse | 01 |
- Soldering Iron
- Tweezer
- Plier
- Cutter
- Screw Driver
- De-soldering pump
- Solder
- Flux
- Conducting wire
නිවසේ ප්‍රධාන විදුලිය ඇතිවිට T-1 transformer මගින් 230v AC ධාරාව 12v AC( ප්‍රත්‍යාවර්තත) ධාරාවක් දක්වා අඩුකරයි. ඉන් පසුව එම 12v AC ප්‍රත්‍යාවර්තත ධාරාව D1 හා D2 යන ඩයෝඩ මගින් පූර්ණ තරංග සෘජුකරණයට (full wave rectifier) ලක්කර (DC) සරල ධාරාවක් බවට පත්කරයි. ඉන්පසුව C1 හා C2 ධාරිත්‍රක මගින් එම 12v DC ධාරාව සුමට කරයි.
ඉන්පසු එම 12v DC 7809 Regulator IC එක වෙත ලබාදේ. එම 7809 lC එක මඟින් 12vDC ධාරාව , 9vDc දක්වා අඩු කර නිශ්චිත අගයක රඳවා ගනී. ඉන්පසුව ඇති C1 හා C2 යන ධාරිත්‍රක මගින් ධාරාව තවදුරටත් සුමට කරයි.
විදුලි සැපයුම ඇති අවස්ථාවේදී එය දැනුම් දීම (indicator) සඳහා LED-1 යොදාගෙන ඇත. R2 ප්‍රතිරෝධකය මගින් LED-1 සඳහා ගලන ධාරාව සීමා කර එහි ආරක්ෂාව තහවුරු කරයි. 9v DC ධාරාව Relay එක වෙත ලැබුණු විට එය සක්‍රීය වී N/C (normal close) අවස්ථාවේ පැවති රිලේ සුවිචය N/O(normal open) පරිපථය හා සම්බන්ධ වී ඒ මාර්ගයෙන් බැටරිය ආරෝපණය කරයි.
S-1 ස්විචය ON කළ විට LED-2 දැල්වී B-1 නම් මෙම හදිසි ආලෝක පහන දැල්වීමට සූදානමින් ඇති බව දන්වයි. නමුත් 230vAC ප්‍රධාන විදුලිය විසන්ධි වනතෙක් B-1 බල්බය නොදැල්වේ. විදුලිය විසන්ධි වූ සැණින් එය ස්වයංක්‍රීයව දැල්වේ.
230v AC විදුලිය විසන්ධි වූ විට පරිපථයට 9v dc නොමැති වී යාමෙන් relay එක සාමාන්‍ය තත්වයට පැමිණේ. ඒ අනුව led- 1 ද නොදැල්වේ.
විදුලිය විසන්ධි වූ විට S-1 ස්විචය ON අවස්ථාවේ තිබුණහොත් Relay එක මගින් ස්වයංක්‍රීයව N/C මාර්ගය නැවත සම්පූර්ණ වී 6v බැටරිය හරහා බල්බය දල්වයි. විදුලි පහන ක්‍රියා විරහිත කිරීමට නම් ස්විචය OFF අවස්ථාවට දැමිය යුතුය.
ඉතින් යාලුවනේ මෙම පරිපථ සටහන මට පුලුවන් උපටිම අයුරින් පැහැදිලි කරලා ඉවරයි. මෙය ඉතාමත් සරල පරිපථයක්. ඔබ භාවිතා කරන ඕනෑම ස්වයංක්‍රීය විදුලි පහනක භාවිතා වන්නේද මෙම සංකල්පයයි. එමනිසා මෙම පරිපථය තුලින් ඔබේ දැනුමට රුකුලක් වනු ඇතැයි සිතමි. තවත් මේ ආකාරයේ පරිපථ සටහන් ඉදිරියේදීත් ගෙන ර්‍ඒමට බලාපොරොත්තු වෙමි. නැවත හමුවෙමු. සුබ දවසක්.