Akli Varoluş

Merhaba güzide okurlarım :)

Bu sefer sizlere steem.it platformundan yazıyorum. Bundan sonra da muhtemelen buradan devam edeceğim, blogger gönlümdeki yeri ayrı kalsa da.

Konuya giriş yapalım o zaman...

Bugünkü konumuz akli varoluş. Ne kastediyorum bu akli varoluşla?

Buna dair gidebildiğim en erken anım lisede tarih dersi. Tarih hocamız Türkiye'nin güneydoğu sınırlarının İngilizler tarafından çizildiğine ve fiziki haritadan da görüldüğü üzere bu sınır hattının hep dağlık alandan geçtiğine işaret etmişti. Dedi ki "İngilizler çakal millettir ve yüzyıllık planlar yaparlar. Bu sınır hattının dağlık yerden geçmesi ve şu anki terör problemi kendiliğinden olan şeyler değil." O an çok etkilendiğimi hatırlıyorum. O an bunu takdir etmemiştim duygularıma yenik düşerek ama şimdi bu yaklaşımı(böl, parçala, yönet değil. Duygulardan arınmış tamamen stratejik düşünme biçimi) beğeniyorum.

Konumuz tabi ki politika ve dış ilişkiler değil. Konumuz karar verme mekanizmamızı etkileyen virüsler.

Bildiğimiz üzere duygusal bir milletiz ve hep böyle ola geldik. Bunun hem kişisel hem de toplumsal boyutta getirdikleri gibi götürdüklerinin de çokça olduğunu düşünüyorum. Gerçeği görmemize ve bu gerçeği yermemizin veya takdir etmemizin önüne geçtiğini hemen hemen her gün görüyorum. Ne demiştik? Görmek. Hakikati görmek. Olanı görmek olduğunu düşündüğümüz şeyi değil. Gelin Mevlana'yla gelelim sadede.

Tabi benim 40 fırın ekmek yeyip sayfalarca anlatamayacağım meseleyi üstat tek bir sözle anlatmış ama olsun ben yine de bir kaç şey söylemek istiyorum.

Her birimiz dünyaya ve olup bitene kendi penceremizden bakıyoruz ve bu pencerenin ne kadar temiz olduğu hakikati de nasıl gördüğümüzü direkt yoldan etkiliyor. Bunu bir görselle örneklemek gerekirse;

Hakikat ilk görsel fakat hakikat değişmese de dışarıya baktığımız pencere çok kirli veya bulanıksa onu nasıl gördüğümüz değişebiliyor. Hatta bazen hakikatin tam zıttı şeyler de görebiliyoruz. İşte benim de üstünde durmak istediğim nokta bu. Nedir bu penceremizi kirleten veya bulanıklaştıran ve bizim hakikati görmemize engel olan?

Tabi ki Mevlana'nın örneğinden edineceğimiz ilk çıkarım; niyet.
Evet kalbimizin ve niyetlerimizin ne kadar temiz olduğu hakikati görmemizi engelleyen başlıca etkenlerden birisi. Geçmiş zamanlarda ben daha bir lise öğrencisiyken ibretlik hikayelerin paylaşıldığı bir programda bir kadının aşağı katan düşen gömleğini getiren komşusuna verdiği tepkiyi hatırlıyorum. Şuna bak ütülemeden getirmiş! :///

Hakikat: Hiç bir zorunluluğu olmadığı halde gömleği getiren temiz kalpli bir komşu
Algılanan: Ütüsünü bile yapmadan gömlek getirmeye cüret etmiş bir insan müsveddesi.
Sonuç: Mutlu olmayan bir kadın

Aşırı duygusallık ve özellikle Aşk hali
Şimdi Ahmet sen de abarttın. Aşka da laf mı edilirmiş! Ediyorum arkadaş hakikati görmemin önüne geçiyorsa ederim. Mecnuna sormuşlar "Ya kanka sen bu Leyla'da ne görüyorsun. Kara kuru bir kız". Mecnun da demiş "Gelin siz onu bir de benim gözümle görün. Derken Mecnun kredi çekip, 75.000 tl borçlanarak düğün yapmış. Tabi bir süre sonra aşk bitip de romantizmin sonuna gelince Leyla boşanma davası açıp nafakaya bağlamış bizim Mecnun'u. Düğün kredisini ödeyemeyen Mecnun, bir daha bakalım mı senin gözünle karşim?

Hakikat: Leyla
Algılanan: Peri
Sonuç: Kredi borçları

Travmalar
Savaştan kaçan bir aile düşünelim. Silahlarla coşkusunu gösteren gerzeklerin olduğu bir düğüne katılmış olsunlar. Bu ailenin düğünü oradaki diğer aileler gibi algılayabilmeleri mümkün mü? Muhtemelen savaşa dair travmaları tetiklenecek ve yine küçük çapta başka bir travma yaşamış olacaklar.

Hakikat: Düğünde havaya ateş açan insanlar
Algılanan: Savaşın bir nevi yansıması
Bana göre hakikat: salt beyinsizlik(pencerem mi kirli yoksa olan mı? Karar veremiyorum)

Empoze edilmiş basmakalıp yargılar
Mesela ırkçı bir aileden gelen birinin kendi ırkından olmayan birine bakışı liberal bir aile ortamında yetişmiş birine göre oldukça çarpık olmalı. Ya da belli bir siyasi partinin empoze edildiği bir aileden yetişen bir bireyin ülkenin hakikatlerini görmesi her zaman o siyasal partinin, pencereye ek olarak, dizayn ettiği gözlükler arkasından olacağı için yine oldukça çarpık olacaktır.

Anlık duygu durumumuz da hakikati algılamamız etkileyebilir. Mesela çok sinirliysek önemsiz bir duruma muazzam tepkiler verebiliriz. Kısacası pencerenin buğulandığı an panik alanında(panik alanının ne olduğuna hemen buradan bakabilirsiniz https://bit.ly/2HX5S7T) olduğumuz andır. Bu anlarda bir adım geri atıp esneme alanında karar vermek her zaman makul olanı. Burada söylemek istediğim kalbi tamamen görmezden gelip akla odaklanmaktan da ziyade kalp zihin dengesini tutturmak. Kainat denge üzerine kurulu. Denge olmadan olmaz. Bazen bunu yapabiliyorum ve yapabildiğim anlar benim için paha biçilemez anlar oluyor. Kalbimi ve zihnimi yormadan olanı olduğu gibi görüp kabul edebilmek büyük bir nimet.

Peygamber efendimiz(s.a.v)'in bir duası var; "Ya Rabbi eşyanın hakikatini bana göster". Tasavvufta nasıl yorumlandığına baktım ve bir kaç soru geldi aklıma. Eşya şey kelimesinin çoğul hali. Şeyler sadece fiziksel değil olgusal durumları da kapsayabilir mi? Şeylerin hakikatini görmek hiç bir yanılsama ve buğu olmadan pencereyi de aradan kaldırıp hakikati olduğu gibi görmek olabilir mi? diye düşündüm.

Bu yazıyı yazmamın sebebi karar verme mekanizmama etki eden faktörleri görerek aydınlanmamdır. Şu dediklerimi her daim yapamıyor olsam da bu konuda bir fikir sahibi olmak bile işimi bir hayli kolaylaştırdı. Umarım sizinkini de kolaylaştırır.

Selametle
Allah zihin berraklığı versin.

Ahmet.