Bitcoin Nedir Yazı Serisi - 3

Bitcoin yazı serisinin ilk yazısında Bitcoin'in ne olduğunu genel hatlarıyla açıklamış ve Bitcoin'le ilgili temel kavramlardan bahsetmiştim.  

İlk yazıyı özetlersek 

• Bitcoin bir merkezi olmayan, yazılımını çalıştıran herkesin işletebileceği ve üretilmesinde pay sahibi olabileceği dağınık bir sistemdir. 
• Gizli bir sahibi, yöneticisi, ya da şirketi yoktur.
• Bitcoin ile bankacılık sistemine benzer şekilde hesaplar arası para transferi yapılabilir. Tek fark alıcının IBAN numarası yerine alıcının Bitcoin Adresi yazılmasıdır.

İkinci yazıda internet üstünde olan bu sistemin çalışma şeklini ve güvenli olup olmadığını açıklamaya çalışmıştım.

İkinci yazıyı özetlersek

• Bitcoin internette binlerce ayrı noktada (madenci) işlenen dağınık bir veritabanına her 10 dakikada bir son Bitcoin transferlerinin eklenerek büyüdüğü bir dosyadır. Trene eklenen vagonlar gibi bu dosyaya son transferler eklenir. Bu dosyanın şu anki boyutu 130 Gigabyte'dır. Her gün 140 Megabyte kadar büyümektedir. (Bu rakamlar gözünüzü korkutmasın, işlemciler için işlemesi kolay bir dosyadır.)
• Bitcoin'in belli bir merkezi ve sahibi olmaması ve dosyasının binlerce ayrı noktada işlenmesi nedeniyle güvenlik açısından en büyük bankalar ve devletlerden daha güvenilirdir. ( Paranızı tuttuğunuz Lehmann Brothers ya da İmar Bankası gibi kurumların kendinden kaynaklı yaşadığı krizler ya da Kıbrıs'ta bankalara getirilen devlet kaynaklı para çekme sınırlaması gibi problemlerden uzaktır.) Kendi cüzdanınızdaki Bitcoin'lerinize ulaşmanıza kimse engel olamaz.
• Bitcoin hırsızlıkları, Bitcoin'in teknolojisinin güvenliği dışında Bitcoin alım satım işlemi yapılan aracı kuruluşlara yapılan saldırılar ve hacklemeler sonrasında gerçekleşebilir. Bu durum için Bitcoin'ler bu kurumlarda tutulmak yerine donanım cüzdanlarda tutularak güvenlik sağlanabilir. Trezor ya da Ledger Nano S gibi. Bu güvenlik altında kayıtlı bir çalınma vakası bulunmamaktadır.

Bu yazının konusu ise kısa bir süre içinde astronomik yükselişler ve düşüşler yapan Bitcoin'in balon olup olmadığı ya da sadece ilk başta yatırım yapanların kazandığı bir saadet zinciri olup olmadığı...

Bitcoin neden çok hızlı yükselip çok hızlı düşüyor?

Bitcoin'i anlattığım arkadaşlarıma gösterdiğim ilk fiyat eğrisi grafiğini gördükten sonra dedikleri şey tam olarak şu. Bu ne ya böyle, bu çok yükselmiş kesin düşer. İnsan psikolojisinin yaşanılan tecrübelerle oluşturduğu genel önyargı para kazanmanın kolay olmaması ve kolay para kazanma vaadinin arkasının tuzaklarla dolu olduğu gerçeğidir. Bu önyargı %99,9 oranla bizi dolandırıcılardan ve sahtekarlardan koruyarak güvenliğimizi sağlamasına rağmen nadiren farklı ihtimallerin gerçekleşmesi durumuna karşı kayıtsız olmamızı sağlar.

Bitcoin konusunda ben ikinci durumun gerçekleştiğine inanıyorum. Bitcoin; basit bir internet parası olmanın ötesinde internetin, dijital teknolojinin her cihaza yerleştiği-yerleşeceği geleceğin dünyasında (mobil teknolojinin son 10 senede geldiği nokta bu konuda ilham verebilir) programlanabilir para olarak dünya ticaretinde belirli bir hacim işgal etme potansiyeli taşıyan devrimsel bir teknolojidir. Kağıt paraların aksine üretiminin sınırlı olması nedeniyle (maksimum adet 21 milyon, şu an piyasadaki miktar 16,5 milyon) mevcut ekonomik düzende rezerv para, değer saklama aracı kullanımına daha uygun olması nedeniyle dijital altın'a benzetilmektedir. 

Altının da Bitcoin'e benzer şekilde bir merkezi yoktur, dünyadaki miktarı sınırlıdır, hiçbir devletin kontrolünde değildir, gerekli yatırımı yapan kişiler altın madenciliği yapabilir. Bitcoin altının bu özelliklerinin hepsine sahip olmasının yanında altının fiziki taşınma ve muhafaza zorluğuna (kasa, çalınma vs.. gibi) sahip değildir. Altın'ın Bitcoin'den en büyük üstünlüğü ise 5000 yıllık insanlık tarihinin avantajını arkasına almış olmasıdır. Bu arada dünyadaki altın'ın toplam değeri 7,8 trilyon dolar (henüz çıkarılmamış olanlar hariç) bu değer Bitcoin'in şu anki piyasasının 130 katı.

Bitcoin neden bu kadar hızlı yükseliyor sorusunun cevabı yukarıda. Bitcoin çoğu teknik uzman tarafından devrimsel bir teknoloji olarak görülmekte ve aşama aşama yayılarak büyümekte. Yanlış anlaşılmasın Bitcoin tek geçerli para olacak ya da 10 sene sonra 10 milyon dolar olacak gibi bir iddiam yok. Ama güven kazandıkça ve hakimiyet alanını genişlettikçe piyasası büyüyecektir.

Peki madem her şey bu kadar net geleceğin altını olacak bu Bitcoin neden düşüyor?

Aslında sorun şu, piyasa Bitcoin'i nasıl fiyatlayacağına karar verebilmiş değil. Yani parlak bir geleceğe yol alacağına olan inanç fazla, insanlar gelecekteki potansiyele yatırım yapıyor. Ama bir sene içinde 10 katına ya da 1 ay içinde 2 katına çıktığı zaman belirli dönemler halinde insanlar karlarını realize ediyor ve bu düşüşlerde kısa vadeli yatırımcılar zarar etme korkusu ile ellerindeki yatırımlarını satarak dalgaların daha da büyümesine yol açıyor. Bitcoin'deki bu dalgalanmalar manipülatörler, traderlar hatta hatta küçük yatırımcılar için iştah kabartıcı görünmesi nedeniyle de hacimler ve dalgalar (spekülatif haberlerle birlikte) her seferinde sert oluyor. Bu piyasası oturmamış henüz gelişme aşamasında olan bir değer için oldukça normal aslında. 

Bitcoin balon ya da saadet zinciri midir?

Yazının başında dediğim noktaya geri dönmek gerekirse, Bitcoin toplumun genelinde sadece birilerinin kolay para kazanıp başkalarının kaybedeceği bir kumar olarak görülmektedir. Bitcoin alan kişinin verdiği para ile sistemin beslendiği ve bir gün yeni alıcı kalmazsa fiyatın tepe taklak olacağı bunun lale çılgınlığına dönebileceği eleştirisi sıklıkla yapılmaktadır. Bitcoin'den para kazanan kişi sadece Bitcoin'i alan başka bir kişinin kaybettiği parayı mı kazanmıştır? 

Bu biraz Bitcoin'i kafamızda fiziki olarak konumlandıramamızla ilgili. Venezüella'da bir altın madencisi çıkardığı altını sattığında satın alan kişinin kaybettiği parayı kazandığını düşünmememiz altın'ın bir mal/emtia olduğuna inanmamızdan kaynaklanıyor. Bitcoin altına benzer özelliklerinin yanında hiçbir banka ya da devlet otoritesine ihtiyaç duymadan 10 milyon dolar değerindeki Bitcoin'i Cumartesi gece 3'te Çin'in bir kentine 1 dolar havale ücreti ile 1 saat içinde gönderebileceğiniz bir üründür. Bu ürünü elle tutamıyor olsanız da elle tutamadığınız internet bankacılığı kadar somut bir üründür. Bu ürüne Dünya'nın hala ihtiyaç duymadığını düşünüyorsanız Dünya'daki ticari hacim hakkında pek bilginiz olmadığını söyleyebilirim.

Aşırı değerlenme konusu sizin kafanızı hala karıştırıyorsa hızlı büyüyen başka bir teknolojik ürün olan Facebook.com'un piyasa değeri ile ilgili şu grafiğe bakabilirsiniz.

• 2004   5 milyon $
• 2005   100 milyon $ 
• 2006   1 milyar $
• 2008   15 milyar $ 
• 2009   1o milyar $ 
• 2010   14 milyar $ 
• 2013   56 milyar $
• 2014   139 milyar $ 
• 2015   220 milyar $ 
• 2016   298 milyar $
• 2017   498 milyar $

Facebook'un piyasa değeri 13 yılda 100 bin katına çıkmıştır. Facebook sizce balon mudur? 

Önceki Yazılar:

Bitcoin Nedir? Yazı Serisi - 1 (Teknoloji ve Temel Kavramlar)
Bitcoin Nedir? Yazı Serisi - 2 (Bitcoin nasıl çalışır? Bitcoin güvenli midir?)

Sıradaki Yazının Konusu:

 Bitcoin ekonomiye tamamen hakim olur mu? Olursa deflasyon nedeniyle krize sebep olmaz mı? 

Kaynaklar:

https://bitcoinwisdom.com/markets/bitstamp/btcusd
http://money.visualcapitalist.com/all-of-the-worlds-money-and-markets-in-one-visualization/
https://techcrunch.com/2011/01/10/facebook-5/
https://ycharts.com/companies/FB/market_cap

Görseller:

1, 2, 3