Fotoğrafta Altın Oran ve 1/3 Kuralı

Altın Oran nedir?

Altın oran, doğada, matematikte, sanatta ve diğer pek çok alanda gözlenen ve uygulanan geometrik orandır. (1+√5)/2 oranından yaklaşık olarak 1.618 sayısına eşittir. Doğada göze hoş gelen birçok nesne bu orana uyduğu için, altın oran aynı zamanda estetiğin matematiksel ölçüsü olarak da değerlendirilmektedir.

Bir insan yüzünde ve vücudunda, piramitlerde, salyangoz kabuğunda, ayçiçeğindeki (ki ben ‘günebakan’ı tercih ederim) dizilimde, çam kozalağında ve tabii ki Leonardo da Vinci’nin Mona Lisa adlı eserinde Altın Oranı görmek mümkündür. Altın Oran, Fibonacci Serisi diye bilinen sayı dizisindeki elemanlarda da görülmektedir. Bu serideki sayılar; 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, … şeklinde, her sayı bir önceki iki sayını toplamı şeklinde ilerlemektedir. Söz konusu dizilimde, 13. elemandan sonra her sayının bir öncekine oranı 1.618 olarak devam etmektedir.

Fotoğraf ve Altın Oran İlişkisi

“Altın Oran”ın fotoğrafta kullanımına gelecek olursak; yukarıda bahsedilen açıklama ile paralel olmak ile beraber bazı farklılıklar içermektedir. Temel olarak, analog makinelerde kullanılan filmlerde ve Full Frame (Tam Kare) DSLR makinelerin sensörlerinde kullanılan 24mm x 36mm oranı, Fibonacci Serisi’nin 3. ve 4. elemanı olan 2/3 oranına eşittir. Bu nedenle, kadraj boyutları çeşitlilik göstermekle birlikte, 2/3 oranında yapılan kadrajlar daha etkili olmaktadır.

Bunun dışında, Altın Oran teriminin fotoğrafta kullanılması 1/3 kuralı ile görülmektedir.

1/3 kuralı ile anlatılmak istenen, fotoğrafı yatayda ve dikeyde 3’er eşit parçaya bölecek şekilde ayırmaktır. Yatayda ve dikeydeki çizgilerin birbirleri ile kesiştikleri 4 adet nokta ‘Altın Nokta’ olarak adlandırılmaktadır.

Fotoğrafa dinamizm katabilmek amacıyla, fotoğrafımızın ilgi merkezini bu noktalardan birine yerleştirmeliyiz.

Bunun için öncelikle, fotoğrafımızdaki ilgi merkezini belirlememiz ve “hareket/bakış boşluğu”nu dikkate alarak söz konusu 4 noktadan birine gelecek şekilde kadrajımızı ayarlamalıyız. (Hareket/Bakış Boşluğu konusunu ayrı bir başlıkta inceleyeceğiz.)

1/3 kuralını ayrıca; fotoğraflarımızdaki cisimleri, ufuk hattını, renk ayrımı olan hatları vb., çizdiğimiz hayali çizgilere oturtmak suretiyle de kullanılmaktadır.

Yukarıda bahsedildiği şekilde, Fotoğrafta Altın Oran ve 1/3 Kuralı, çektiğimiz fotoğrafa dinamizm katmak ve izleyicilerde estetik bir etki bırakmak için kullanılan en temel kurallardandır.